انگاره معلم فروشنده: تعارضی در اسناد تحولی آموزش و پرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان

چکیده

چکیده
مقدمه: باتوجه به اهمیت انگاره­ها در تعلیم و تربیت، انگاره معلم در فلسفه تربیت معلم اهمیت بسزایی دارد. هدف نوشتار حاضر این است تا یک تعارض را بررسی نماید. تعارض «انگاره معلم فروشنده» منعکس شده در برخی از مواضع اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران با انگاره غالب و مختار از معلمی یعنی «معلم هادی».
روش: روش پژوهش در این تحقیق روش توصیفی- استنباطی و انتقادی است.
یافته­ها: براساس یافته­های پژوهش روشن شد که این انگاره بر رویکردی بازاری، منطق هزینه-فایده، نگاه کالایی، شیءواره و پولی استوار است. این انگاره برساخته نگرش نئولیبرال از دانش و آموزش است که به کالایی­سازی دانش و تعویض نقش معلمی به فروشندگی منجر می­شود. این انگاره با مبانی «انگاره معلم هادی» و مبانی هستی­شناختی، معرفت­شناختی، انسان­شناختی و ارزش­شناختی تربیت در فلسفه تربیت جمهوری اسلامی ایران متعارض است. همچنانکه با کرامت مربی، جایگاه انسانی معلم، سندیت معلم، جایگاه و نقش خانواده­ها، اصل تقدم مصالح تربیتی، مسئولیت حکومت در تربیت و الگوی حکمرانی تربیتی و حاکمیتی بودن آموزش رسمی تعارض دارد. 
بحث و نتیجه­گیری: تعارض مذکور، خطایی فاحش در اسناد تحولی بوده است. در مورد الگوی جبران خدمات و تامین مالی نظام آموزشی بجای الگوی مبادله­ای، شی­واره و کالاانگار، باید گفت که در فقه اسلامی بجای سخن از الگوی «کَسب و تَکسُّب» از الگوی «ارتزاق» از بیت­المال سخن گفته­ می­شود و باید پژوهشهای مفصلی به الگوپردازی این موضوع در زیرنظام تامین و تخصیص منابع مالی بپردازد.

کلیدواژه‌ها


  1. راسل، برتراند. معلم کیست و وظیفه او چیست؟. ترجمه محمد وحید دستگردی. نشریه ارمغان. دوره چهل و دوم. شماره 4. 1352: 217-228.
  2. باقری، خسرو. الگوی مطلوب آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران. تهران: برهان؛ 1389.
  3. میلر، جِی، پی. نظریه­های برنامه درسی. ترجمه: محمود مهرمحمدی، تهران: سمت؛ 1393.
  4. Tezgiden, Cakcak, Y. A Critical Review of Teacher Education Models,International Journal of Educational Policies.2006. 10 (2), pp.121- 140.
  5. محمدی چابکی، رضا، سبحانی­نژاد مهدی، احمدآبادی نجمه، عسگری زهره. تبیین مبانی فلسفی روش تدریس سقراطی، پژوهشهای آموزش و یادگیری. شماره 28، 1397، صص 87-100: 96.
  6. آقازاده، احمد. تاریخ تحول دانش تعلیم و تربیت تطبیقی و بین­الملل. تهران: نسل نیکان؛ 1381.
  7. شورایعالی انقلاب فرهنگی . سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی)؛ 1390.

8.شورایعالی انقلاب فرهنگی. مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (مصوب و مورد تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی)؛ 1390.

  1. شورایعالی آموزش و پرورش. زیرنظام تامین و تخصیص منابع مالی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (مصوب جلسه ۹۶۵ شورای عالی آموزش و پرورش مورخه 22/5/۱۳۹7).
  2. هاروی، دیوید. تاریخ مختصر نئولیبرالیسم. ترجمه محمود عبدالله زاده. تهران: اختران؛ 1391.
  3. میرگل احمد، کشتی­آرا، نرگس، سعادتمند زهره. واکاوی گفتمان یادگیری در پداگوژی انتقادی با تاکید بر آراء پائولو فریره، پژوهشهای آموزش و یادگیری. دوره 19، شماره 35، 1401. صص 117-142: 119.
  4. هانت، ای.ک. تکامل نهادها و ایدئولوژی‌های اقتصادی. ترجمه سهراب بهداد. تهران: آگه؛ 1398.
  5. زیباکلام، فاطمه و محمدی، حمدالله. از مکتب تربیتی لیبرالیسم تا نو لیبرالیسم: نگاهی انتقادی. تهران: دانشگاه تهران؛ 1396.
  6. آربلاستر، آنتونی. لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط. ترجمه عباس مخبر. چ 5، تهران: نشرمرکز؛ 1392.
  7. کرتیس، استنلی جیمز. تعلیم و تربیت از فلسفه تا برنامه درسی. ترجمه فاطمه زیباکلام و محمد دادرس. تهران: مدرسه برهان؛ 1392.
  8. محمدی حمدالله، زیباکلام فاطمه. نئولیبرالیسم و تجاری‌سازی تربیت. پژوهش­نامه مبانی تعلیم و تربیت، سال 4، شماره 2. 1393: 98-101.
  9. فراستخواه، مقصود. دانشگاه و آموزش عالی منظرهای جهانی و مسئله‌های ایرانی. تهران: نشر نی؛ 1389.
  10. لیوتار ژان فرانسوا. وضعیت پست مدرن: گزارشی درباره دانش، ترجمه حسینعلی نوذری. تهران: گام نو؛ 1380.
  11. نوذری حسینعلی. نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم اجتماعی و انسانی. نشر آگه؛ 1389.
  12. محمدی ریشهری، محمد . العلم و الحکمه فی الکتاب و السنه. بمساعده: رضا برنجکار، قم: دارالحدیث؛ 1390.
  13. موسوی، سیدنقی. درس­های «فقه معلمی». ارائه شده در حوزه علمیه قم. قابل دسترسی در وبگاه B2n.ir/j69969
  14. انصاری، مرتضى. کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى؛ 1415.