کاربرد روش تدریس مبتنی بر رویکرد سازنده‌گرایی در مدارس دوره دوم متوسطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته برنامه‌ریزی درسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه برنامه درسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: محور اصلی سازنده‌گرایی این است که فراگیران، دانش و معنا را فعالانه بر مبنای تجربیات پیشین خود می‌سازند. هدف محیط‌های یادگیری سازنده‌گرا این است که تجربه‌هایی غنی ایجاد کنند تا دانش‌آموزان را به یادگیری ترغیب نمایند. پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد روش‌های تدریس مبتنی بر رویکرد سازنده‌گرایی در مقطع دوره دوم متوسطه ، در مدارس شهر بستان‌آباد واقع در استان آذربایجان شرقی انجام می‌گیرد.
روش:  در این تحقیق که با رویکرد ترکیبی انجام شده است در بخش کیفی از روش پدیدارشناسی و در بخش کمی، از روش توصیفی، پیمایشی استفاده شده است. نمونه انتخابی در بخش کیفی، از میان معلمان و در بخش کمی، از بین دانش‌آموزان بوده است.
نتایج:  مؤلفه‌های سازنده‌گرایی به‌دست‌آمده عبارتند از: تعامل متقابل، یادگیری موقعیتی، معلم تسهیل‌گر، دانش‌آموز فعال، دانش نسبی و ارزشیابی کیفی. یافته‌های بخش کیفی نشان می‌دهد که معلمان علارغم تمایل به استفاده از روش‌های تدریس سازنده‌گرا، هنوز پایبند روش‌های سنتی هستند. یافته‌های حاصل از پرسشنامه نشان می‌دهد که از دید دانش‌آموزان، معلمان، بسیاری از مؤلفه‌های سازنده‌گرایی را در کلاس درس اجرا می‌کنند. بنابراین هر شش مؤلفه‌ی سازنده‌گرایی میانگین بالاتر از میانگین نظری را داشتند. مؤلفه "دانش‌آموز فعال" بالاترین میانگین را داشت. این نتایج نشان می‌دهد که از دید دانش‌آموزان، کلاس‌های درسی آنها با روش تدریس سازنده‌گرایی همراه است و معلمانی سازنده‌گرا دارند. البته این دیدگاه در بین پسران قویتر از دختران بوده است.
بحث و نتیجه گیری: با توجه به حاصل یافته‌ها و اهمیت و مزایای رویکرد سازنده‌گرایی در آموزش و یادگیری دانش‌آموزان، پیشنهاد می‌شود که به منظور کمک به یکسان‌سازی سطح و توانایی معلمان برای اجرای رویکرد سازنده‌گرایی،  دوره‌های ضمن خدمت برای آشنایی و توانایی عملی کردن این رویکرد برای معلمان برگزار گردد.

کلیدواژه‌ها


 
1- عبدالملکی، صابر؛ ملکی، حسن و فرجادمند، لیلا. مؤلفه‌های اثرگذار بر تدریس اثربخش معلمان (مطالعه موردی: معلمان پایه پنجم دوره ابتدایی شهر تهران). دو فصلنامه پژوهش‌های آموزش و یادگیری. 1398. 16(1).
2- Shahalizade M, Dehghani S, Bani hashem K, Rahimi A. Design and implementation of problem-solving model training with the principles of constructivism and its impact on learning and creative thinking. Quarterly Journal of "Innovation and Creativity in the Humanities". 2015. 5 (3), pp 83-117.
3- Lunenberg M, Korthagen A. Teacher educators and student-directed learning. Teaching and teacher education. 2003. Vol 19, Pp 29-44.
4- Windschitl, M. Framing constructivism in practice as the negotiation of dilemmas: An analysis of the conceptual, pedagogical, cultural and political challenges facing teachers. Review of Educational Research. 2002. 72(2), 131-175.
5- Aviram M. Beyond constructivism: autonomy-oriented education. Studies in philosophy and education. 2000. Vol 19, pp 465-489.
6- Raskin J. The evaluation of constructivism. Journal of constructivist psychology. 2008. pp 1-24.
7- Kaya A, Dönmez B. A comparison of the classroom management approaches of the teachers implementing “Constructivist Learning Approach” and not implementing this approach. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2010. 2(2), 1820-1824.
8- سرمدی، محمدرضا و ویسی‌تبار، سلام. طراحی یادگیری مبتنی بر وب با تأکید بر معرفت شناسی سازنده‌گرایی. فصلنامه پژوهش‌های آموزش و یادگیری. 1391. 21(4)، 129-147.
9- Santrock, J. W. Educational Psychology. 3rd. New York: McGraw-Hill. 2004.
10- عابدینی بلترک، میمنت و نیلی، محمد‌رضا. تحلیل جایگاه سازنده‌گرایی به عنوان رویکرد نوین یادگیری در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی. پژوهش در برنامه ریزی درسی. 1393. 11(13)، 6-17.
11- Shank D.H. Learning theories (education perspective). translated by Karimi U. Publisher: Virayesh. 2016.
12- سیف، علی‌اکبر. روانشناسی پرورشی نوین. تهران. انتشارات دوران. 1387.
13- Herrington J, Oliver R. An instructional design framework for authentic learning environment. Educational technology research and development. 2000. Vol 48, No 3, Pp 23-48.
14- Rezaei, A. R. & Katz, L. Using Computer Assisted Instruction to Compare the Inventive Model and the Radical Constructivist Approach to Teaching Physics. Journal of Science Education and Technology. 2002. 11(4): 367-380.
15- منصوری، سیروس؛ کرمی، مرتضی و عابدینی بلترک، میمنت. بررسی کاربرد روش تدریس مبتنی بر رویکرد سازنده‌گرایی در آموزش عالی: مطالعه موردی گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران. پژوهش‌های برنامه درسی دانشگاه شیراز. 1391. شماره 34، 4-27.
16- کرمی، مرتضی؛ فردانش، هاشم؛ عباسپور، عباس و معلم، مهناز. مقایسه اثربخشی الگوهای طراحی آموزشی سیستمی و سازنده‌گرا در آموزش مدیران. دو فصلنامه مدیریت و برنامه ریزی در نظام‌های آموزشی. 1388. 2(3).
17- Fazeli A, Karami M. Teacher students' experiences of teaching design based on a constructivist approach. Journal of Research in Curriculum Planning. 2015. No 18, pp 140-150.
18- صالحی عمران، ابراهیم و عابدینی بلترک، میمنت. بررسی میزان به کار گیری عناصر برنامه درسی سازنده‌گرا در آموزش عالی: یک مطالعه ترکیبی(مورد مطالعه: دانشگاه شیراز). دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. 1395. 7(14)، 7-32.
19- Gurses A, Dogar C, & Gunes K. A New Approach for Learning: Interactive Direct Teaching Based Constructivist Learning (IDTBCL). Procedia- Social and Behavioral Sciences. 2015. 197, 2384-2389.
 
20- Lockias, Ch. A constructivist approach to the design and delivery of an online professional development course of the iearn online course. Journal of Instruction. 2012. 5(1), 23-48.
21- Olsen, D. G. Constructivist principles of learning and teaching methods. Education. 2000. 120(2), 347-355.
22- حقایقی، مرضیه و کارشکی، حسین. ساخت و اعتباریابی پرسشنامه ادراک دانش‌آموزان از محیط یادگیری سازنده‌گرای اجتماعی. فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی. 1394. 5(11)، 91-118.
23- شعبانی، حسن. روش تدریس پیشرفته: آموزش مهارت‌ها و راهبردهای تفکر. تهران. انتشارات سمت. 1391.
24- دهقانی، مرضیه؛ جوادی‌پور، محمد و اسلام‌دوست، سعید. بررسی رابطه بین باورهای فراشناختی و خودکارآمدی معلمان با صلاحیت‌های حرفه‌ای آنان. نشریه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی. 1393. شماره 4.
25- ابراهیمی قوام، صغری و حسین‌زاده یوسفی، غلام‌حسین. سازنده‌گرایی و کاربرد آن در آموزش. مدارس کارآمد. 1387. شماره 4، 24-33.
26- Wena M, Tsai C, Linc H, Chuang S. Cognitive-metacognitive and content-technical aspect of constructivism internet-based learning environments: A LISREL analysis, computer & education. 2004. 43 (3), pp 237-248.
27- Loyes S, Rikers R, Schmit H. Relationships between students, Conceptions of constructivism learning and their regulation and processing strategies. Instruction sciences. 2008. No 36, pp 445-462.
28- ادیب حاج باقری، محسن؛ پرویزی، سرور و صلصالی، مهوش. روش‌های تحقیق کیفی. نشر بشری. 1394.
29- فتحی واجارگاه، کوروش؛ زارع، عذرا و یمنی، محمد. بررسی موانع بین المللی برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی از دیدگاه اعضای هیئت علمی. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی. 1388. شماره 54، 63-82.
30- جوادی‌پور، محمد؛ کرمدوست، نوروزعلی و ابوالحسنی، زهرا. امکان‌سنجی اجرای رویکرد نظریه یادگیری سازنده‌گرایی در فعالیت‌های یاددهی-یادگیری دانش‌آموزان از دیدگاه دبیران. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی. 1395. 7(3)، 183-197.
 
31- ایزدی، صمد؛ صالحی عمران، ابراهیم و منصوری، سیروس. بررسی صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان مرد دوره متوسطه شاخه علوم انسانی بر مبنای رویکرد سازنده‌گرایی. فصلنامه آموزش و یادگیری دانشگاه شیراز. 1392. 4(1)، 1-27.
32- ابوالحسنی، زهرا و جوادی‌پور، محمد. شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان و رضایت شغلی با تأکید بر دیدگاه سازنده‌گرایی. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش. 1398. 14(1)، 189-198.
33- امیرتیموری، محمدحسن؛ نیلی، محمدرضا و کاظمی ورنامخواستی، فاطمه صغرا. بررسی میزان استفاده اساتید دانشگاه اصفهان از مؤلفه‌های اصلی دو رویکرد طراحی آموزشی (رفتارگرایی و ساختن‌گرایی) در فرایند یاددهی و یادگیری. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری- دانشگاه علامه طباطبایی. 1388.
34- Jackson, R.S. Using constructivist methods to teach social studies to special education students. Masters of Arts in Teaching, Graduate Division of Wayne State University Detroit, Michigan. 2006.
35- Wilson, B.G. Constructivism in practical and historical context. Hall Pearson Prentice. 2011.