سازمان‌دهی میان رشته‌ای برنامه درسی با تأکید بر اثربخش سازی محتوای دروس

نویسندگان

چکیده

پژوهش حاضر به دنبال تبیین ماهیت برنامه درسی میان رشته‌‌‌ای و نسبت آن با اثر بخشی محتوای برنامه درسی مدارس است. سازمان دهی میان رشته ای؛ ارتباط دادن و درهم آمیختن محتوا و فرایندهای برنامه درسی به منظور انسجام و تعمیق تجربیات یادگیری فراگیران است. روش انجام پژوهش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی و به منظور گردآوری داده‌‌های لازم جهت پاسخ گویی به سوال‌‌های پژوهش، اسناد و مدارک موجود و مرتبط با استفاده از فرم گردآوری داده جمع آوری و به شیوه کیفی، تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد؛ صاحب نظران هر یک تعریف خاصی از سازماندهی میان رشته ای داشته و معتقدند؛ سازمان دهی میان رشته ای جزو روش های سازماندهی با محوریت رشته است که می توان آن را درهم آمیختن محتوا، فرایندها و مهارت‌‌های برنامه درسی به منظور انسجام تجربیات یادگیری، تعریف نمود. عمده ترین مولفه های مبین برنامه درسی اثربخش شامل؛ معناداری محتوای برنامه درسی، فعال بودن یادگیرنده در فرایند ارائه محتوا، ارتباط محتوا با زندگی، درگیر شدن یادگیرنده با محتوا، قابلیت فهم و تناسب محتوا با استعدادهای یادگیرنده است. نمونه های تجربی بهره گیری از سازماندهی میان‌رشته‌ای به منظور اثربخش سازی محتوا را می‌توان در گزارش‌های؛ اشمیت (1983)، فرند (1984)، آشباخر(1991)، لیوتان(1991)، ویلت(1992)، سیمانو و کلوتس(1997)، ملنیک و شوبرت(1997)، اریکسون(1998)، تاپ، گراندگنت، استلر، پاولوسکی و بوندی(1998)، سوزان(1998) و پنا، براون، آدامز، دکر(1999) یافت. نتایج مبین اثربخشی سازماندهی میان رشته ای برنامه درسی در زمینه هایی چون؛ یادگیری معنادار، به فعالیت واداشته شدن یادگیرندگان، پرهیز از حفظ طوطی وار، انطباق محتوا با زندگی، رعایت اصل قابل فهم بودن، تناسب محتوا با مختصات یادگیرنده و زمینه سازی برای یادگیری های آتی دانست.

کلیدواژه‌ها


1. مهرمحمدی، محمود(1381). سازواری رویکرد تلفیقی با نظریه ساخت و سازگرایی، همایش انجمن علمی برنامه ریزی درسی، کتابچه همایش به کوشش حسن ملکی، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان. 2. ملکی، حسن(1382). رویکرد تلفیقی به برنامه درسی(کتاب سال انجمن برنامه درسی ایران)، تهران: انجمن اولیاء و مربیان. 3. Leon H.Burton (2001). Interdisciplinary curriculum: Retrospet and Prospect, Music Educators Journal, Vol87, P5. 4. احمدی،پروین(1380). طراحی الگوی برنامه درسی تلفیقی ومقایسه آن با برنامه‌‌های درسی موجود دوره ابتدائی در نظام آموزشی ایران، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. 5. احمدی ، پروین (1390). طراحی و سازماندهی محتوای برنامه درسی. رویکرد بین رشته‌‌‌ای در برنامه درسی تلفیقی. تهران: انتشارات آییژ. 6. Mcmurry C.A (1896). Reply to dr.whites paper. Bloomington. 7. Wrag, E.C (1997).The Cubic Curriculum. Routlage Press. 8. Snedden, David, and Dutton, Samuel T. (1908). The Administration of Public Education in the United States. New York: Macmillan. 9. علم الهدی، جمیله(1381). تبیین تعلیم وتربیت اسلامی و دلالت‌‌های آن برای برنامه درسی، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. 10. Kilpatrick, W.H. (1936).Remaking The Curriculum.New Som. 11. Aikin, W (1992). The story of the eight year study, newyork: harper. 12. قورچیان، نادرقلی و دیگران(1374). سیمای روند تحولات برنامه درسی، مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی. 13. فتحی واجارگاه، کورش(1384). اصول برنامه ریزی درسی، تهران: ایران زمین، چاپ سوم. 14. ملکی، حسن(1386). مقدمات برنامه ریزی درسی، تهران: سمت. 15. Myers, C.B & Myers, L.K (1990). An Introduction to Teaching and Schools.Holt, Rinehart and Winstion, Inc. 16. چوبینه، مهدی(1385).انتخاب محتوا و سازماندهی محتوا، سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی، دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی. 17. ملکی، حسن(1376). برنامه ریزی درسی(راهنمای عمل)، تهران: مدرسه. 18. احمدی، پروین(1382). الگوی برنامه درسی تلفیقی و جایگاه آن در برنامه درسی ابتدائی ایران، دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد،سال دهم، دوره جدید، شماره 3. 19. خلخالی، مرتضی(1373). طراحی برنامه‌‌ها و مواد آموزشی به شیوه تلفیقی و میان رشته ای، فصلنامه پژوهش وبرنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 2، ص 143- 125. 20. ملکی، حسن(1379). اهداف و برنامه تدریس شیوه سازماندهی بین رشته ای، وزارت آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی. 21. آقازاده، محرم(1385). طراحی و اعتبار بخشی الگوی برنامه درسی تلفیقی مدرسه محور برای مدارس روستایی با کلاس های چند پایه، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت معلم. 22. سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی(1382)، برنامه درسی تلفیقی، دبیرخانه شورای هماهنگی سازمان. 23. ملکی، حسن(1373). ارائه چهارچوب نظری در خصوص سازماندهی محتوای برنامه درسی با تأکید بر برنامه درسی مطالعات اجتماعی، به سفارش دانشگاه تربیت معلم تهران، همایش نقد وبررسی کتابهای درسی دوره ابتدائی. 24. آقازاده، محرم(مردادماه1375). بررسی کتاب های درسی علوم ابتدائی و ارائه الگو برای درهم تنیدن برنامه درسی علوم ابتدائی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم. 25. معافی،محمود(1375). چگونگی تلفیق برنامه های تاریخ، جغرافیا، تعلیمات اجتماعی و ارائه اصول و روشهای مناسب در این خصوص، به سفارش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی. 26. امینی، محمد(1380). طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی تربیت هنری دوره ابتدائی و مقایسه آن با وضعیت موجود، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. 27. صمدی، پروین(1381). رویکرد تلفیقی در برنامه‌‌های درسی دینی با تأکید بر دوره متوسطه، همایش انجمن علمی برنامه ریزی درسی، کتابچه همایش به کوشش حسن ملکی، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان. 28. هاشمیان نژاد، فریده(1381). طراحی برنامه درسی با رویکرد تلفیقی، با ارائه یک نمونه، همایش انجمن علمی برنامه ریزی درسی، کتابچه همایش به کوشش حسن ملکی، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان. 29. فهیم دوین، حسن(1381). تلفیق تربیت بدنی با دیگر موضوعات درسی در سیستم آموزش وپرورش ابتدائی، همایش انجمن علمی برنامه ریزی درسی، کتابچه همایش به کوشش حسن ملکی، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان. 30. یزدان پناه، علی(1385). طراحی الگوی برنامه درسی برای پرورش منش‌‌های تفکر دانش آموزان، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. 31. سرمد، زهره، بازرگان، عباس و حجازی، الهه(1384). روش‌‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه. 32. صفری شالی، رضا(1386). راهنمای تدوین طرح تحقیق، تهران: جامعه و فرهنگ. 33. بین،جیمز(1393). تلفیق برنامه درسی. طرح ریزی هسته اصلی آموزش و پرورش آزادمنشانه. ترجمه غلامرضا خوی نژاد و پروین احمدی.تهران: انتشارات آییژ و انجمن مطالعات برنامه درسی. 34. Payan, Joyce (2001). Creating Integrated Curriculum. How to, Squides and Faos. 35. Clark, Edvard (2002). Designing and Implementation an Integrated Curriculum.http://www.great-Ideas.org.clark.htm. 36. ThompsonKlein, J.; Mitcham, C.y Tuana, N.Frodeman, R (2007) Interdisciplinary studies in science, technology and society: New directions: Science, Humanities, Policy, and Technology in Society, Vol.29, and PP 145-152. 37. مهر محمدی، محمود(8- 1377). تلفیق در برنامه درسی: تاریخچه، ضرورت، معیارها واشکال، مجله پژوهش در مسائل تعلیم وتربیت، ص 47-15. 38. مهرمحمدی، محمود و پروین احمدی(1380). برنامه‌‌های درسی تلفیقی، رویکردی متفاوت با برنامه‌‌های درسی موضوع محوری/ دیسیپلینی(شیوه سنتی)، فصلنامه علمی_ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء، سال یازدهم، شماره 39. 39. قورچیان، نادرقلی(1374). شقوق مختلف جهت طراحی برنامه درسی، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی بیوزیستی. 40. اعتمادی زاده، هدایت اله، نصر، احمدرضا و لیاقتدار، محمدجواد(1388). نگاهی کلی به برنامه درسی میان رشته ای، فصلنامه مطالعات میان رشته‌‌‌ای در علوم انسانی، سال اول، شماره3، صص 53-19. 41. Davies, M & M. Devlin. (2007). Interdisciplinary hhgher education: Implication for teaching and learning, Center for the study of Higher Education (CSHE), the university of Melborne. 42. مهرمحمدی، محمود(1385). مفهوم شناسی تلفیق در برنامه ریزی درسی، دانشنامه ایرانی برنامه درسی. 43. Drake .S. & R. Burns. (2004), Meeting Standards through Integrated Curriculum, ASCD, VA: Alexandera. 44. احمدی ، پروین(1388).برنامه درسی میان رشته ای. فصلنامه پژوهشی مطالعات میان رشته‌‌‌ای در علوم انسانی. سال اول .ش 3.تابستان88.: 127-97 45. Mc Neil John D. (2006). Contemporary Curriculum. In Thought and Action. Hoboken. NJ: John Wiley & Sons, Inc. 46. Ellis, A. K. and J.T. Fouts. (2001), Interdisciplinary curriculum: the research base, Music Educators Journal, No. 87, 5, pp. 22d26. 47. Melnick, Steven A.; Schubert, Marie B (1997). Curriculum Integration: Essential Elements for Success. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association (Chicago, IL, March 24-28, 1997)28, 1997. 48. Erickson, H. Lynn (1998).Concept-Based Curriculum and Instruction: Teaching beyond the Facts. USA: Corwin Press Inc. 49. Topp, Neal W.; Grandgenett, Neal; Ostler, Elliott; Pawloski, Robert; Bundy, Lawrence S. (1998). The Connections Project. Year 2. Annual Report. USA: Department of Education, Washington, DC. 50. Drake, Susan M. (1998). Creating Integrated Curriculum: Proven Ways To Increase Student Learning. USA: Corwin Press, Inc. 51. Pena, Robert A.; Brown-Adams, Candace; Decker, Shannon (1999). Rethinking Curriculum Integration by Expanding the Debate. 52. Colorado School Mediation Project (2002).Curriculum Integration, An overview. 53. Hlbach, A. (2000). Promise & Practice of Curriculum Integration in A Middle School. Dissertation .The University of Wisconsion. Milwaukee. 54. National Association for Core Curriculum (2000). A Bibliogrophy of Research on the Effectiveness of Bloch – Time, Core and Interdisciplinary team teaching programs. 55. سرکارآرانی، محمدرضا(پاییز1381). اصلاحات برنامه درسی ملی ژاپن با تأکید بر رویکرد تلفیقی، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره 1، ص 97-88 . 56. Campbell Cynthia and Henning Mary Beth. (2010). Planning, Teaching, and Assessing Elementary Education Interdisciplinary Curriculum. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education. Volume 22, Number 2, 179-186. 57. Ota Susumu & Mima Hideki. (2011). Machine Learning-based Syllabus Classification toward Automatic Organization of Issue-oriented Interdisciplinary Curricula. Procedia - Social and Behavioral Sciences 27. pp.241 – 247. 58. Ali Muhammad (2012). Development of a Course Sequence for an Interdisciplinary Curriculum. Higher Education Studies. Vol. 2, No. 3; from: www.ccsenet.org/hes. 59. پیغامی، عادل و تورانی، حیدر(1388) گونه شناسی رهیافت‌‌های تلفیقی در طراحی برنامه‌‌های درسی و دلالت‌‌های کاربردی آن برای رشته اقتصاد، فصلنامه مطالعات میان رشته‌‌‌ای در علوم انسانی، دوره دوم، شماره1، صص85-57. 60. خاکباز، عظیمه سادات و موسی پور، نعمت الله(1388). تجربه اجرای برنامه درسی میان رشته‌‌‌ای در ایران: بررسی موردی دوره کارشناسی ارشد آموزش ریاضی، فصلنامه مطالعات میان رشته‌‌‌ای در علوم انسانی، دوره اول، شماره 4، صص 121-85. 61. بحرانی، مرتضی(1389). میان رشته‌ای به مثابه مسئولیت: نگاهی هنجاری، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، دوره سوم، شماره 1، صص 20-1. 62. Rhodes, F.H.T. (2001), The Creation of the future, Ithaca and London: Cornell University. 63. Ellis, A. K. and J.T. Fouts. (2001), Interdisciplinary curriculum: the research base, Music Educators Journal, No. 87, 5, pp. 22d26.