واکاوی معنای ضرب‌المثل‌های حوزه های تربیتی امثال الحکم با تایید بر نقش معلّم، شاگرد و استفاده عملی در زندگانی: یک پژوهش اسنادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزشی علوم تربیتی، پردیس شهید مدرس، دانشگاه فرهنگیان، سنندج، ایران.

2 علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، سنندج، ایران

چکیده

چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی ضرب‌المثل‌های حوزه تربیت در امثال و حکم دهخدا از منظر مکتب عملگرایی دیویی با تأکید بر نقش معلّم، شاگرد و کاربست عملی در زندگانی، انجام شده است. در پژوهش حاضر از روش‌های اسنادی، توصیفی- تحلیلی و استنباطی، بهره­ برده شد. پژوهش در دو گام صورت گرفت: در گام اوّل ضرب‌المثل‌هایی مرتبط با حوزه تعلیم و تربیت از میدان پژوهشِ کتاب‌ امثال و حکم دهخدا به صورت هدف‌مند ملاک دار انتخاب شدند و در گام دوم برای این ضرب‌المثل‌ها، نکته اصلی، دلالت تربیتی از منظر معلّم و دانش‌آموز و کاربست آن‌ها در زندگی از منظر مکتب عملگرایی جان دیویی استخراج و بیان شدند. یافته‌ها حاکی از این است که دلالت‌های تربیتی ضرب‌المثل‌ها شامل مواردی از قبیل: عملگرا بودن در یادگیری و تربیت، عدم اتّکا به دانش خود، تلاش و پشتکار در علم‌آموزی، آموزش اثربخش در کودکی و خواهان یادگیری بودن است که می‌تواند برای معلّمان و عوامل و کارکنان آموزشی، والدین و دانش‌آموزان کاربردی و مفید واقع شود. براساس نتایج، با بکارگیری ضرب‌المثل‌ها در عمل می‌توان جامعه‌ای اندیشه‌ورز، عملگرا و انتقادپذیر ایجاد کرد. لذا معلّمان و متولیان تربیتی لازم است ابتدا مصداق آن‌ها در خود ایجاد کرده و با بهره‌گیری از روش‌های عملی و فعّال در تعلیم و تربیت، فرصت‌هایی را به واکاوی ضرب‌المثل‌ها برای آموزش اصول اخلاقی، تربیتی و آموزشی موجود در آن‌ها اختصاص دهند تا دانش‌آموزان را به سمت تجربه کردن، کاربردی کردن آموخته‌ها و کسب مهارت‌های عملی تازه سوق دهند. هم‌چنین باتوجه به اهمیت دوره ابتدایی در آموزش دانش‌آموزان، لزوم فراهم کردن فرصت‌های یادگیری در عمل در این دوره برای پرورش مهارت‌های تفکّر و حل مسأله که در نظریه پراگماتیسم دیویی نیز مشهود است، ضروری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. دهقانی فیروزآبادی، محمد حسین؛ نادری‌پور، منصور؛ و رئیسی، عبدالصمد (1392). نقش ادبیات به عنوان یکی از علوم تربیتی برای توسعه فرهنگی مناطق محروم. چهارمین همایش منطقه‌ای چالش‌ها و راهکارهای توسعه در مناطق محروم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کهنوج، 8-1.
  2. قبادی، علیرضا (1392). فولکلور ابزاری برای مطالعات فرهنگی (نمونه مورد مطالعه ضرب‌المثل‌های همدانی). نشریه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 9 (30)، 176-153.
  3. ذوالفقاری، حسن( 1386). تفاوت کنایه با ضرب‌المثل. دو فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 10، 133-109.
  4. صنمی، علی‌اصغر (1381). پراگماتیسم. نشریه حوزه، 19 (109 و 110)، 351-285.
  5. عسکری‌زاده، ناصر( 1398). بررسی پنجاه ضرب‌المثل مشترک فارسی، عربی و انگلیسی. فصلنامه اورمزد، 46، 17-5.
  6. ابراهیمی نیا، علی؛ و انزلچی، شهلا (1397). خانواده، ضرب‌المثل‌ و آموزش. اوّلین کنگره بین‌المللی و پنجمین کنگره ملّی آموزش و سلامت کودکان پیش از دبستان، تهران.
  7. سلامات، طارق (1394). جایگاه تعلیم و تربیت در ضرب‌المثل‌های عربی خوزستان. کنفرانس ملی آینده پژوهی علوم انسانی و توسعه، 10-1.
  8. Baharian, Elham., Rezai, Mohammad Javad. (2014). The effect of proverbs on learning vocabulary through visual organizers, international journal of English language teaching, 2 (4), pp: 16-32.
  9. Alavinia, Parviz., Enayati, Bayes. (2015). The study of the role of English proverbs in teaching social and cultural beliefs to the ESL students in learning high school, pp: 1-11.
  10. Indrawati, S. (2019). STUDENTS’UNDERSTANDING ON PROVERB: A STUDY OF LEARNING IN SCHOOL. In Proceeding of The International Conference on Literature(Vol. 1, No. 1, pp. 342-349).
  11. Hatipoğlu, Ç., & Daşkın, N. C. (2020). A proverb in need is a proverb indeed: Proverbs, textbooks and communicative language ability. South African Journal of Education, 40(1).
  12. Mansyur, F. A., & Suherman, L. A. (2020). The function of proverbs as educational media: Anthropological linguistics on wolio proverbs.
  13. Usman, J., Mustafa, L. J., & Agu, M. N. (2013). Proverb as determinant of cultural identity: The imperative of the three regional languages in Nigeria. IMPACT: International Journal of Research in Humanities, Arts and Literature, 1, 47-58.
  14. ماشینچی، علی اصغر؛ و ستایش‌فر، مریم (1396). تحلیل تعلیم و تربیت در مکتب پراگماتیسم. فصلنامه روانشناسی، علوم اجتماعی و علوم تربیتی، 1 (3)، 75-66.
  15. فدوی بنده قوایی، روح‌الله (1384). پراگماتیسم. فروغ اندیشه، شماره 12 و 13، 93-86.
  16. سبزیان موسی آبادی، علیرضا؛ و بهمن، شعیب (1390). پراگماتیسم و سیاست: بررسی و نقد پراگماتیسم در قلمرو سیاست و حکومت. فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 5، 123-89.
  17. گوتک، جرالد ال ( 1399)، مکاتب فلسفی و آراء تربیتی( ترجمه محمد جعفر پاک‌سرشت)، تهران: انتشارات سمت.
  18. پناهی آزاد، حسن؛ احمدوند، ولی‌محمد (1392). تبیین و نقد پراگماتیسم. فصلنامه کلام اسلامی، 22 (88)، 88-59.
  19. حجتی، محمد؛ سبحانی، ریحانه (1395). پراگماتیسم در تعلیم و تربیت با تکیه بر دیدگاه جان دیویی. سومین کنفرانس روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی با رویکرد بین‌المللی، مشهد.
  20. امیری، محمدکریم (1400). نقد تعلیم و تربیت دیویی از نگاه اسلام. دوفصلنامه یافته‌های تفسیری، 1 (1)، 30-3.
  21. دهخدا، علی‌اکبر (1401)، امثال و حکم، تهران: انتشارات ارس.
  22. عابدی، احمد؛ عریضی، حمیدرضا و سبحانی نژاد، مهدی (1384). بررسی میزان آشنایی معلّمان دوره ابتدایی شهر اصفهان با نظریه‌های یادگیری و نحوه به کارگیری آن‌ها در فرایند تدریس. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 2 (3)، 63-74.
  23. میرزا محمدی، محمدحسن؛ علیین، حمید و حسنی، غفور (1387). مقایسه اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه ایده‌آلیسم و پراگماتیسم، پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 6 (1)، 52-45.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار