طراحی الگوی برنامۀ درسی تلفیقی پایۀ چهارم ابتدایی با رویکرد تماتیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزش علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی ، دانشگاه علوم تحقیقات تهران ، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی برنامۀ درسی تلفیقی پایۀ چهارم ابتدایی با رویکرد تماتیک است. به همین منظور، از تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعة پژوهشی شامل تمامی کتاب‌های درسی و راهنمای معلم پایۀ چهارم ابتدایی سال تحصیلی ۱40۳- 140۲ است. به‌منظور تنظیم یک راهنمای عملی برنامۀ درسی تلفیقی مناسب برای پایۀ چهارم ابتدایی از نمونه‌گیری صرف‌نظر شد و تمام جامعۀ پژوهشی بررسی گردید. جمع‌آوری اطلاعات به‌وسیلۀ چک‌لیست صورت گرفت. در تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از فرایند کدگذاری چهارمرحله‌ای استفاده شد: ابتدا واحدهای معنایی با بررسی دقیق هر کتاب استخراج شدند. در مرحلۀ بعدی، واحدهای معنایی کدگذاری شدند. در مرحلۀ سوم، از طریق گروه‌بندی، کدهایی که وجه اشتراک داشتند طبقه‌بندی شدند. در مرحلۀ آخر، از ارتباط میان طبقه‌بندی کدها، درون‌مایه یا تم و مضمون اصلی مشخص شد. اعتبار مضامین تلفیقی را ده معلم باتجربۀ پایۀ چهارم ابتدایی و پنج تن از استادان دانشگاه فرهنگیان در گروه علوم تربیتی با تخصص آموزش دورۀ ابتدایی سنجیدند. نتایج نهایی نُه مضمون اصلی را نشان دادند که عبارت‌اند از: نیازهای مهم، سواد مالی، شخصیت‌های علمی و ادبی و دینی، نهادها، شباهت‌ها و تفاوت‌ها، تغییر، مهربانی، تلاش، محافظت. درنهایت، براساس مضمون نیازها، یک الگوی تلفیقی پایۀ چهارم ابتدایی تنظیم شد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مهارت‌ها و مفاهیم پایۀ چهارم ابتدایی مضامینی تلفیقی هستند و امکان طراحی و اجرای یک الگوی برنامۀ درسی تلفیقی در پایۀ چهارم وجود دارد که موجب یادگیری عمیق‌تر دانش‌آموزان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. 1. فرند ف، قادری م، سلیمی ج. تجربۀ معلمان دورﮤ ابتدایی از انواع مدل‌های تلفیق برنامۀ درسی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. کردستان: دانشگاه کردستان؛ 1397.

    1. مهرمحمدی، م. تبیین و بازشناسی ظرفیت نظریه‌های ناظر به آموزش ارزش‌ها در نظام آموزشی از منظر اثربخشی. نوآوری‌های آموزشی، 1392؛ 12(2): 70-98.
    2. ملکی، ح. برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل). تهران: پیام اندیشه؛ 1397.
    3. احمدی ط، احمدی پ. کاربرد تلفیق در برنامۀ درسی ابتدایی: مطالعۀ سنتزپژوهی. نظریه و عمل در برنامۀ درسی، 1401؛ 10(19): 229-270.
    4. ابراهیمی ا، محمدی د. اثربخشی آموزش الفاظ هیجانی «رولر» بر بهبود مؤلفه‌های هوش هیجانی در دانش‌آموزان ابتدایی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 1402؛ 20(1): 52-63.
    5. قاسمی ابوذر، پیرانی ذبیح، ناطقی فائزه. تدوین و اعتباریابی الگوی برنامۀ درسی تلفیقی در آموزش مجازی دورﮤ ابتدایی در شرایط همه‌گیری کووید ـ 19. جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، 1401؛ 8(1): 137-148.
    6. صادقی‌نیا معصومه، طالب زهرا. تأثیر برنامۀ درسی روییدنی بر خلاقیت و انگیزﮤ نوآموزان پیش‌دبستانی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 1399؛ 17 (1): 122-133.
    7. جلال‌پور سارا، احمدی پروین، صمدی پروین. تدوین راهنمای عمل برنامۀ درسی تلفیقی (یکپارچه) پایۀ سوم ابتدایی. نظریه و عمل در برنامۀ درسی، 1402؛ 11(21): 71-112.
    8. رستمی فاطمه، ملکی حسن، قادری مصطفی. بررسی الگوها و اهمیت تلفیق برنامۀ درسی تعلیمات دینی با درس علوم تجربی. مطالعات برنامۀ درسی ایران، 1401؛ 17(65): 75-98.
    9. ربیعی مهدی، عطاران محمد، شبیری سیدمحمد، حاجی‌حسین‌نژاد غلامرضا، کیامنش علیرضا. طراحی و اعتباریابی الگوی مطلوب برنامۀ درسی درهم‌تنیدﮤ (تلفیقی) آموزش سواد بوم‌شناختی در دورۀ ابتدایی ایران. مطالعات برنامۀ درسی ایران، 1399؛ 15(59): 5-30.
    10. علیزاده لیلا، رنج‌دوست شهرام، قهرمانی جعفر. مطالعۀ پدیدارشناسی برنامۀ درسی تلفیقی در جهت شاداب‌سازی مدارس ابتدایی. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 1400؛ 5 (1): 272-287.
    11. حاجی‌رستم‌لو حوریه، ایرتاش علی‌محمد، صفانیا علی‌محمد. تأثیر تلفیق درس تربیت‌بدنی با درس ریاضی بر یادگیری مهارت‌های بنیادی دانش‌آموزان دختر. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 1399؛ 14: 9-27.
    12. فهیما، نرگس. تأثیر برنامۀ درسی تلفیقی هنر و علوم‌ تجربی بر خلاقیت دانش‌آموزان دختر پایۀ چهارم دبستان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. خمین: دانشگاه پیام نور؛ 1399.
    13. Farrugia, M. T. & Trakulphadetkrai, N. V. Maltese teachers’ beliefs concerning the integration of children’s literature in mathematics teaching and learning. Cogent Education; 2020, 7 (1). doi:10.1080/2331186X.2020.1817253.

    15 .Wall, A. & Leckie, A. Curriculum Integration: An Overview. Current Issues in Middle Level Education; 2017, 22 (1): 36-40.

    1. Alghamdi، A. K. H. The effects of an integrated curriculum on student achievement in Saudi Arabia. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education; 2017, 13 (9): 6079–6100.
    2. کدخدازاده، سمیه. نقش برنامۀ درسی تلفیقی در پیشرفت تحصیلی و کنجکاوی دانش‌آموزان پایۀ دوم ابتدایی از دیدگاه معلمان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه الزهرا؛ 1399.
    3. سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش؛ 1390.
    4. برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران؛ 1391.
    5. سلیقه‌دار، لیلا. رویکرد زمینه‌محور در طراحی آموزشی. رشد تکنولوژی آموزشی، 1397؛ 34(1): 4-7.
    6. طلوعی خیبری فاطمه، فهیمی‌نژاد علی، طیبی ثانی مصطفی، مرسل باقر. تأثیر برنامۀ درسی تلفیقی بر یادگیری درس علوم تجربی و مهارت تربیت‌بدنی پایۀ پنجم ابتدایی. رهبری و مدیریت آموزشی، 1400؛ 15(2): 73- 96.
    7. رضایی مریم، امام‌جمعه محمدرضا، احمدی غلامعلی، عصاره علیرضا، نیکنام زهرا. طراحی الگوی مفهومی برنامۀ درسی تلفیقی استم (علوم، فناوری، مهندسی، ریاضی) در دورﮤ ابتدایی کشور ایران. مطالعات برنامۀ درسی ایران، 1399؛ 15(59): 63-92.
    8. مکای استن، لبل لاری، پندن شری. تلفیق دیدگاه‌های بومی در برنامۀ درسی (منبعی برای تدوین‌گران برنامۀ درسی، معلمان و مدیران). ترجمۀ حسن نجفی، عادل ظفری‌نژاد و فرهاد مؤمنی. تهران: کورش‌چاپ؛ 1396.
    9. یاقوتی حمیده، جوادی‌پور محمد، خسروی علی‌اکبر. ضرورت و امکان‌سنجی به‌کارگیری رویکرد تلفیقی در برنامۀ درسی تربیت‌بدنی دورﮤ ابتدایی. توسعه و مدیریت ورزش، 1393؛ 1(4): 149-160.
    10. اسماعیلی زهرا، احمدی پروین، صمدی پروین. تدوین راهنمای عمل برنامۀ درسی تلفیقی پایۀ اول ابتدایی. آموزش‌پژوهی، 1401؛ 8(31): 333-352.
    11. لحمی، وحید. شبکه‌سازی کتاب‌های درسی پایۀ چهارم دورﮤ ابتدایی شعار «حرکتت را آغاز کن و تحول‌آفرین باش». تهران: سرای کتاب؛ 1402.
    12. مهرداد ندا، حق‌دوست اسکویی سیده‌فاطمه، سیدفاطمی نعیمه‌سادات، رضایی محبوبه، ابراهیمی حسین. تحلیل محتوای کیفی. تهران: بشری؛ 1398.
    13. نوریان، محمد. راهنمای عملی تحلیل محتوای کمّی و کیفی کتاب‌های درسی دورۀ ابتدایی. تهران: شورا؛ 1398.
    14. طهماسب‌زاده شیخلار داوود، فتحی‌آذر اسکندر، صنیعی مریم. مطالعۀ پدیدارشناختی تجارب و ادراک معلمان ابتدایی از برنامۀ درسی علوم تلفیقی. پژوهش‌های برنامۀ درسی، 1398؛ ۹(1): 113-139.
    15. Al-Mutawah, M., Mahmoud, E., Thomas, R., Preji, N., & Alghazo, Y. Math and Science Integrated Curriculum: Pedagogical Knowledge-Based Education Framework. Education Research International; 2022.
    16. Akib, E. Erwinto Imran, M. Mahtari, S. Rifqi Mahmud, M. Giri Prawiyogy, A. Supriatna, I. & Hartono Ikhsan, MT. Study on Implementation of Integrated Curriculum in Indonesia. IJORER: International Journal of Recent Educational Research; 2020, 1 (1): 39–57.
    17. An, S. A. Preservice teachers’ knowledge of interdisciplinary pedagogy: the case of elementary mathematics– science integrated lessons. ZDM - Mathematics Education; 2017, 49 (2): 237–248.
    18. رستمی مسنی کورش، عباسی عفت، حسینی‌خواه علی. بررسی امکان اجرای برنامۀ درسی تلفیقی در دورﮤ ابتدایی نظام آموزش‌وپرورش ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت‌معلم؛ 1393.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار