تأثیر آموزش مهندسی رفتار مبتنی‌بر وب بر راهبردهای یادگیری خود‌تنظیمی، مدیریت استرس و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان داوطلب کنکور سراسری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد تکنولوژی آموزشی، گروه تکنولوژی آموزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

2 استادیار گروه تکنولوژی آموزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

چکیده

مقدمه: ورود به مرحلۀ تحصیلات عالی، به‌خصوص دانشگاه‌های دولتی سطح اول، همواره عرصۀ رقابت در میان دانش‌آموزان بوده است. مدل مهندسی رفتار، شیوه‌هایی برای نظام‌مند کردن و نظام‌مند نمودن موانع توسعه و بهبود عملکرد فردی، به‌ویژه در شرایطی مانند آماده ‌شدن برای کنکور سراسری، فراهم می‌کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مهندسی رفتار مبتنی‌بر وب، بر راهبردهای یادگیری خود‌تنظیمی، مدیریت استرس و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان داوطلب کنکور سراسری انجام شد.
روش: این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری شامل تمام دانش‌آموزان داوطلب کنکور سراسری مشغول‌به‌تحصیل در پایۀ دوازدهم ناحیۀ یک آموزش‌و‌پررش شهرستان ساری در سال تحصیلی 1402ـ1401 به تعداد 2982 نفر بود که به روش نمونه‌گیری دومرحله‌ای، ابتدا با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای دو مدرسۀ پسرانۀ دولتی انتخاب شدند، سپس به روش هدفمند و در دسترس از میان دانش‌آموزان رشتۀ تجربی، که فرم رضایت آگاهانه را تکمیل کرده بودند، 70 نفر در گروه‌های آزمایش (35 نفر) و کنترل (35 نفر) گمارش شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسش‌نامه‌های یادگیری خودتنظیمی بوفارد و همکاران، راهکارهای مدیریت استرس کوبین و همکاران و عملکرد تحصیلی فام و تیلور بود که پایایی آن‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به‌ترتیب برابر 88/0، 90/0 و 89/0 بود.
نتایج: یافته‌ها نشان داد که تفاوت آماری معناداری بین میانگین نمرات راهبردهای یادگیری خود‌تنظیمی، مدیریت استرس و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در مراحل قبل (پیش‌آزمون) و بعد (پس‌آزمون) وجود دارد؛ چراکه مقدار به‌دست‌آمده برای سطح معناداری (Sig.) از مقدار 05/0 =α کوچک‌تر است. به‌عبارت‌دیگر، نمرات پس‌آزمون متغیرهای راهبردهای یادگیری خود‌تنظیمی، مدیریت استرس و عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزانی که در گروه آزمایش تحت آموزش مهندسی رفتار مبتنی‌بر وب قرار داشتند، در مقایسه با گروه کنترل که تحت آموزش قرار نداشتند، افزایش یافته است.
بحث و نتیجه‌گیری: استفاده از آموزش مهندسی رفتار مبتنی‌بر وب، در بهبود راهبردهای یادگیری خود‌تنظیمی، مدیریت استرس و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان داوطلب کنکور سراسری تأثیر می‌گذارد و بر مقدار آن می‌افزاید.

کلیدواژه‌ها


  1. فتح‌آبادی جلیل، شلانی بیتا، صادقی سعید. بررسی تأثیر آزمون سراسری دانشگاه‌ها بر دانش‌آموزان و خانواده‌های ایرانی. روان‌شناسی فرهنگی، 1396؛ 1(2): 49ـ71.
  2. Zalazar_Jaime MF, Medrano LA. An Integrative Model of Self_Regulated Learning for University Students: The Contributions of Social Cognitive Theory of Carriers. Journal of Education. The Journal of Education, 2020; 201(2): 126_38.
  3. Estévez I, Rodríguez_Llorente C, Piñeiro I, González_Suárez R, Valle A. School Engagement, Academic Achievement, and Self_Regulated Learning. The Journal of Sustainability, 2021; 13(6): 1_15.
  4. شهروی علی، قنبری‌پناه افسانه، شریعت باقری محمدمهدی، کوشکی شیرین. مدل‌یابی خودنظم‌جویی تحصیلی دانش‌آموزان براساس عملکرد خانواده، جو مدرسه و سرسختی روان‌شناختی با نقش واسطه‌ای خودکارآمدپنداری تحصیلی. مجلۀ علوم روانشناختی، ۱۴۰۱؛ ۲۱(۱۱۲): ۷۴۳ـ762.
  5. مقدم، زینب. بررسی مقایسه‌ای باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیم دانشجویان دوره‌های کارشناسی‌ارشد دانشگاه‌های دولتی و پیام‌نور استان همدان. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 1398؛ 16(1): 91ـ110.
  6. سیدی نظرلو سید طاهر، قادری سیامند، محمودی فیروز. مدل ساختاری عملکرد تحصیلی براساس تحلیل‌رفتگی آموزشی و درگیری تحصیلی با میانجی‌گری تفکر انتقادی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه استان آذربایجان شرقی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 1399؛ 17(2): 21ـ39.
  7. علی‌آبادی تکابی فروزنده، باباخانی وحیده، محسن‌زاده فرشاد. مقایسۀ اثربخشی آموزش مهارت تفکر خلاق و مدیریت استرس بر سازگاری (اجتماعی، عاطفی و آموزشی) در نوجوانان بی‌سرپرست ۱۵ـ۱۷ سال. رویش روان‌شناسی، ۱۴۰۱؛ ۱۱(۲): ۱۹۱ـ۲۰۴.
  8. Choi HM, Mohammad AA, Kim WG. Understanding hotel frontline employees’ emotional intelligence, emotional labor, job stress, coping strategies and burnout. International Journal of Hospitality Management, 2019; 82: 199_08.
  9. ثابت عباس، جباری امید، علی‌پور سیما، ثابت محمدرضا. بررسی ارتباط مدیریت استرس با تعهد سازمانی پرستاران در شرایط بحران کوویدـ19 با نقش واسطه‌ای آموزش مهارت‌های ارتباطی. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین، 1399؛ 6(۲): ۱ـ۱۰.
  10. عطایی فاطمه، احمدی عبدالجواد، کیامنش علیرضا، سیف علی‌اکبر. اثربخشی آموزش ذهن آگاهی در افزایش انگیزش نسبت به تحصیل در دانش‌آموزان دختر و پسر دوره متوسطه. روان‌شناسی مدرسه و آموزشگاه، 1398؛ 8(4): 176ـ199.
  11. مؤمنی بتول، ظهورپرونده وجیهه. رابطۀ جو روانی ـ اجتماعی کلاس درس با اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان: نقش میانجی استرس ادراک‌شده. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 1400؛ 18(2): 103_114.
  12. Martin JH, Montgomery RL, Saphian D. Persoanlity, achievement test scores, and high school percentile as predictors of academic performance across four years of coursework. Journal of Research in Personality, 2006; 440: 44244_31.
  13. عابدینی یاسمین، برات‌دستجردی نگین. پیش‌بینی عملکرد تحصیلی دانشجویان دوره‌های الکترونیکی براساس مهارت‌های فراشناختی و هوش هیجانی آنان. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 1394؛ 5(2): 101ـ110.
  14. Timms, D. The Role of Behavior Engineering Model Factors in Online Learning Success. Curtis Brant, PhD, Interim Dean, School of Education, A Dissertation Presented in Partial Fulfillment Of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy, Capella University, 2018.
  15. Pal K, Dack C, Ross J, Michie S, May C, Stevenson F, Murray E. Digital health interventions for adults with type 2 diabetes: qualitative study of patient perspectives on diabetes self_management education and support. Journal of medical Internet research, 2018; 20(2): e40.
  16. فردانش، هاشم. مبانی نظری تکنولوژی آموزشی. تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1398.
  17. Fajri Z, Baharun H, Muali C, Lilik Farida S, Wahyuningtiyas Y. Student’s Learning Motivation and Interest; The Effectiveness of Online Learning during COVID_19 Pandemic. Journal of Physics: Conference Series, 2021; (1899): 1_10.
  18. ایزدی صمد، میرموسوی سیده‌فاطمه، میرعرب رضی رضا. ارزیابی تأثیر آموزش خودراهبری به شیوۀ برخط بر بهبود عملکرد تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان. پژوهش‌های برنامۀ درسی، 1402؛ 13(2): ۲۸۳ـ۳۰۲.
  19. حسنی جعفری فتانه، عباسی ابوالفضل. مقایسهۀ یادگیری ‌الکترونیکی‌ در راهبرد مهارت‌های ‌خودتنظیمی‌ و انگیزش‌ تحصیلی‌ در مدارس عادی و الکترونیکی‌ در رشتۀ علوم‌ تجربی. فناوری آموزش، 1399؛ 15(1): 51ـ60.
  20. Lin X, Dai, Y. An Exploratory Study of the Effect of Online Learning Readiness on Self_Regulated Learning. International Journal of Chinese Education, 2022; 11(2): 1_15.
  21. Yahiaoui F, Aichouche R, Chergui K, Brika SKM, Almezher M, Musa AA, Lamari IA. The Impact of e_Learning Systems on Motivating Students and Enhancing Their Outcomes During COVID_19: A Mixed_Method Approach. Frontiers in Psychology, 2022; 13: 874181. doi: 10.3389/fpsyg.2022.874181.
  22. جعفری مریم، بریمانی ابوالقاسم. رابطۀ بین روش‌های نوین تدریس و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با نقش میانجی ادراکات فعالیت‌های کلاسی در دانش‌آموزان. فصلنامۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، 1401؛ 12(1): 271-
  23. اکبری، محمد‌سعید. بررسی رابطۀ بین عوامل استرس‌زا و راهکارهای مدیریت استرس در بین مدیران مدارس متوسطه شهرستان ماهشهر. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، 1392.
  24. درتاج، فریبرز. بررسی تأثیر شبیه‌سازی ذهنی فرایند و برایند در بهبودی عملکرد تحصیلی دانشجویان، ساخت و هنجاریابی آزمون عملکرد تحصیلی. رسالۀ دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، 1383.