طراحی الگوی ارتقای سواد فرهنگی در آموزش و پرورش ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول و استادیار گروه مدیریت آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.

4 استاد گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: سواد فرهنگی از جمله موضوعاتی است که امروزه توجه به آن حائز اهمیت می‏باشد، لذا پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی برای ارتقای سواد فرهنگی در آموزش و پرورش ایران شکل‌دهی شده است.
روش: از نظر هدف، کاربردی؛ از نظر داده­ها، آمیخته اکتشافی و از نظر اجرا داده بنیاد و طولی مقطعی بود. جامعه آماری مرحله کیفی متشکل از افراد خبرگان و مطلعین کلیدی در حوزه قلمرو موضوعی تحقیق بودند که براساس رویکرد آگاهانه و به روش هدفمند و گلوله برفی اقدام به نمونه­گیری شد. جامعه مرحله کمی متشکل از کلیه مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه 384 نفر تعیین شد و سپس به روش تصادفی طبقه­ای پرسشنامه بین آنها توزیع شد. برای جمع­آوری داده­ها در مرحله کیفی از روش کتابخانه­ای (سندکاوی) و روش میدانی (مصاحبه دلفی) و در مرحله کمّی از روش میدانی (پرسشنامه) استفاده شد. برای تعیین اعتبار ابزار مرحله کیفی از تکنیک‌های حصول اشباع نظری، استفاده از رویه‌های ویژه کدگذاری و تحلیل نمادها و نشانه­ها استفاده شد. در مرحله کمی برای سنجش پایایی از روایی محتوایی و برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. تحلیل در بخش کیفی این پژوهش استفاده از روش کدگذاری نظری (برگرفته از روش نظریه داده بنیاد نظامند) بود. تحلیل  کمی در این پژوهش از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شد.
نتایج: نتایج کیفی به‌دست آمده منجر به ارائه الگوی ارتقای سواد فرهنگی در آموزش و پرورش با 6 بعد 29 مولفه و 134 شاخص شد که در مرحله کمی 6 بعد، 29 مولفه و 131 شاخص مورد تایید قرار گرفتند. نهایتاً الگوی ارتقای سواد فرهنگی در آموزش و پرورش در قالب 6 بعد شامل عوامل زمینه ساز (اسناد و برنامه­های تحول و بنیادین، خانواده، سیاستهای کلان فرهنگی، برنامه­های درسی مصوب و مدیریت کلان آموزش و پرورش)؛ عوامل علی(تکنولوژی، قوانین و مقررات، رسانه­ها و امکانات و تجهیزات آموزشی)؛ عوامل مداخله­گر (عوامل اقتصادی، مهارتهای فردی و بین فردی، عوامل اجتماعی و تهاجم فرهنگی)؛ راهبردها (مشاهیر، ادبیات ملی، تاریخ ملی و جهانی، معماری، موسیقی، دین و مذهب، اقوام و آداب و رسوم، ادبیات جهانی، ورزش- بازی- تفریح، هنر و صنایع دستی، پادشاهان و سلسله های پادشاهی، نمایش) و پیامدها (افزایش کارایی و اثربخشی آموزش و پرورش، افزایش غرور و افتخار ملی و افزایش آگاهی فرهنگی) و 131 شاخص ترسیم شد.
بحث و نتیجه‏ گیری: بر اساس نتایج بدست آمده پنج مقوله «سیاستهای کلان فرهنگی»، «اسناد و برنامه­های تحول و بنیادین»، «برنامه­های مصوب درسی»، «مدیریت کلان آموزش و پرورش» و «خانواده» به عنوان شرایط زمینه ساز تحقق سواد فرهنگی بدست آمده است.

کلیدواژه‌ها


منابع
1- غلامی, آبتین, سدرپوشان. درک تجربه زیسته علل گریز از مدرسه دانش‌آموزان متوسطه دوره اول. پژوهش‌های آموزش و یادگیری. 2021 Feb 19;17(2):137-49.‎
2-  انصاری, سراجی, یوسف زاده. طراحی و اعتبار سنجی الگوی برنامه درسی آموزش سواد رسانه‌ای دوره‌ی ‌ابتدایی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری. 2021 Feb 19;17(2):61-72.‎
3-  Majzub RM, Hashim S, Johannes HE. Cultural awareness among preschool teachers in Selangor, Malaysia. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2011 Jan 1;15:1573-9.
4-  Naqeeb H. Promoting cultural literacy in the EFL classroom. Global Advanced Research Journal of Educational Research and Reviews. 2012 May;1(4):41-6.
5- Trefil J, Hirsch ED, Kett JF. The New Dictionary of Cultural Literacy: What every American needs to know.
6- Halbert K, Chigeza P. Navigating discourses of cultural literacy in teacher education. Australian Journal of Teacher Education. 2015;40(11):9.
7- Segal N. From literature to cultural literacy. Humanities. 2015 Mar;4(1):68-79.
8- Shamshayooadeh G. Cultural literacy in the new millennium: Revisiting ED Hirsch. International Journal of Humanities and Social Science. 2011 Jul;1(8):273-7.
9- میرزاامینی, صفایی. ارتقای سواد فرهنگی؛ شالوده توسعه فرهنگی. تهران: نشریه پیام آموزش. معاونت آموزشی دانشگاه تربیت مدرس. 1388 1: 5.
10- زیباکلام. مبانی فلسفی آموزش و پرورش در ایران‌. تهران. انتشارات حفیظ. 1379.
11-  لوتان. آموزش و پرورش‌، فرهنگ‌ها و جوامع‌. (ترجمه‌ی محمدیمنی‌دوزی سرخابی). تهران. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی‌. 1378.
12- García Ochoa G, McDonald S, Monk N. Embedding cultural literacy in higher education: a new approach. Intercultural Education. 2016 Nov 1;27(6):546-59.
13- Segal N, Kancewicz-Hoffman N. LU (2013). Cultural Literacy in Europe today.
14-  Desmond KJ, Stahl SA, Graham MA. Combining Service Learning and Diversity Education. Making Connections: Interdisciplinary Approaches to Cultural Diversity. 2011 Sep 1;13(1).
15- Rosen R, Digh P. Developing globally literate leaders. Training and Development-Alexandria-American Society for Training and Development. 2001 May 1;55(5):70-83.
16- Anning B. Embedding an Indigenous graduate attribute into University of Western Sydney's Courses. The Australian Journal of Indigenous Education. 2010;39(S1):40-52.
17- Flavell H, Thackrah R, Hoffman J. Developing Indigenous Australian cultural competence: A model for implementing Indigenous content into curricula. Journal of Teaching and Learning for Graduate Employability. 2013 Jan;4(1):39-57.
18- Dudeney G, Hockly N, Pegrum M. Digital literacies: Research and resources in language teaching. Pearson Education Limited; 2013.
19- Polistina K, Leader A. Cultural literacy: Understanding and respect for the cultural aspects of sustainability. Retrieved October. 2009;25:2019.
20- احمدی پور ر, روناک, معظمی, طوطیان, کاووسی. شناسایی عناصر نظام مند ارتقای سواد فرهنگی؛ مورد مطالعه: آموزش و پرورش ایران. پژوهش های جامعه شناسی. 2020 Nov 21;14(3):45-75.‎
21- صباغ اسماعیلی. فرمیهنی فراهانی. بررسی مولفه­ها و عناصر سواد فرهنگی و ارائه راهکار جهت استقرار آن در نظام آموزش و پرورش. چهاردهمین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی ایران، فرهنگ و برنامه درسی. دانشگاه بوعلی سینای همدان. 1395.
22- جعفری. رییس میرزایی. تاثیر سواد فرهنگی بر توسعه توریسم فرهنگی. اصفهان: مجموعه مقالات دومین همایش ملی مهندسی صنایع و مدیریت پایدار. 1393 1156.
23- رومیان. رضیاییان. تاثیر سواد فرهنگی بر جامعه مبتنی بر دانایی. تهران. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان شناسی. 1393.
24- Barrette CM, Paesani K. Conceptualizing cultural literacy through student learning outcomes assessment. Foreign Language Annals. 2018 Jun;51(2):331-43.
25- Shliakhovchuk, Elena. (۲۰۱۹): After cultural literacy: new models of intercultural competency for life and work in a VUCA world, Educational Review.
26- Ferdman B. Literacy and cultural identity. Harvard educational review. 1990 Jul 1;60(2):181-205.