ارائه برنامه توانمندسازی تحصیلی دانش‌آموزان شاهد و ایثارگر دارای افت تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

2 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر باهدف شناسایی عوامل افت تحصیلی و ارائه برنامه‌ای برای توانمندسازی تحصیلی دانش‌آموزان شاهد و ایثارگر و همچنین ارائه پیشنهادهایی عملیاتی جهت ارتقای پیشرفت تحصیلی این دسته از دانش‌آموزان انجام‌شده است.
روش: این پژوهش توسعه‌ای و ماهیتی اکتشافی دارد. ازلحاظ روش‌شناسی نیز ازآنجاکه گردآوری و تحلیل داده‌ها و اطلاعات، با استفاده از روش‌ و ابزار کیفی همچون نظریه داده بنیاد صورت گرفته، روش پژوهش به‌صورت کیفی می‌باشد. مشارکت‌کنندگان شامل کلیه دانش‌آموزان دارای افت تحصیلی، معلمان و مدیران و معاونین مدارس شاهد، کارشناسان آموزشی بنیاد شهید شهرستان سنندج و همچنین اداره کل آموزش‌وپرورش استان کردستان و والدین دانش‌آموزانی که دارای افت تحصیلی بودند که در مطالعه حاضر 40 مورد مصاحبه انجام‌شده است. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. قبل از ارائه برنامه توانمندسازی تحصیلی دانش‌آموزان شاهد و ایثارگر، مهم‌ترین دلایل و عوامل افت تحصیلی و همچنین راهکارهای کاهش افت تحصیلی و افزایش پیشرفت تحصیلی بررسی شد و برنامه ارائه‌شده مبتنی بر عوامل افت تحصیلی است. برای اعتبارسنجی نتایج مستخرج از تحلیل مصاحبه‌ها و نیز برنامه توانمندسازی تحصیلی از دو روش بازبینی توسط مشارکت‌کنندگان (حلقه‌های بازخورد) و مرور توسط خبرگان غیر شرکت‌کننده در پژوهش (دو نفر از اساتید) استفاده و پس از دریافت نظرات اصلاحی مدل نهائی و نیز برنامه نهائی ارائه شد.
نتایج: براساس نتایج برنامه توانمندسازی تحصیلی شامل پنج مرحله است. مرحله اول تحت عنوان تعیین وضعیت یا نیازسنجی؛ دومین مرحله برنامه‌ریزی تحصیلی؛ سومین مرحله نظارت و پیگیری تحصیلی؛ در مرحله چهارم تحت عنوان اجرا و آخرین مرحله برنامه توانمندسازی تحصیلی دانش‌آموزان شاهد و ایثارگر تحت عنوان ارزشیابی و بازخورد نام‌گذاری شدند. در هر مرحله برنامه شامل ارائه استراتژی و اقداماتی در سطح فردی دانش‌آموزان، والدین و خانواده، مدرسه، بنیاد و اداره کل آموزش‌وپرورش در سطح استان و نیز سازمان بنیاد شهید است.
بحث و نتیجه‌گیری: برنامه پیشنهادی می‌تواند به‌عنوان یک برنامه عملیاتی در شروع سال تحصیلی برای ارتقای پیشرفت تحصیلی و کاهش افت تحصیلی دانش‌آموزان شاهد و ایثارگر در سطح کشور توسط وزارت آموزش‌وپرورش و نیز بنیاد شهید و امور ایثارگران مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


1- Asarta C. J, Schmidt J. R. Comparing student performance in blended and traditional courses: Does prior academic achievement matter? The Internet and Higher Education. 2017; 32(1): 29-38.
2- Neuman A, & Guterman O. Academic achievements and homeschooling it all depends on the goals. Studies in Educational Evaluation. 2016; 51: 1-6.
3- Mahanta, D. Impact of Atittude and Self-Concept of the Students towards Mathematics upon their achievement in Mathematics. International Journal of Theoretical & Applied Sciences. 2013; 6(1), 20-35.
4- پارسایی زهرا. واکاوی عوامل مؤثر بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پایه هشتم (سوم راهنمایی) در درس ریاضی بر اساس نتایج تیمز 2011 ]پایان‌نامه کارشناسی ارشد[. تهران: دانشگاه پیام نور، دانشکده ادبیات و علوم انسانی؛ 1394.
5- تقی پور حسینعلی، کشاورز لشکناری روح اله، یوسف رشیدی علی‌اصغر. دانش محتوایی روش‌های معلمی و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. کنفرانس پژوهش‌های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم انسانی، دانشگاه دولتی علمی کاربردی شوشتر، شرکت دانش‌پژوهان همایش آفرین پارس بین‌المللی؛ 1396.
6- غلامی محمدتقی، صابری هائیده، گنجی حمزه، پاشا شریفی حسن. پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی، نگرش فناورانه دانش‌آموزان در کلاس‌های دارای فناوری. فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی.1396؛ 8: 102-110.
7- Martin A. J, Steinbeck, K. The role of puberty in students' academic motivation and achievement. Learning and Individual Differences. 2017; 53: 37- 46.
8- نوری فریده، میرشاه جعفری سید ابراهیم، سعادتمند زهر. بررسی رابطه بین خودباوری تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در درس فیزیک مبتنی بر انگیزه تحصیلی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی.1394؛ 2(19): 89-75.
9- Cyril A. V. time management and academic achievement of higher secondary students. Journal on School Educational Technology. 2015; 10(3): 38-43.
10- میرهاشم راحله السادات. رابطه مسئولیت‌پذیری اجتماعی با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مدارس متوسطه ناحیه 4 استان قم ]پایان‌نامه کارشناسی ارشد[. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده علوم انسانی، گروه علوم تربیتی؛ 1397.
11- Rastege A, Zare H, Sarmadi M. R, Hosseni F. Analytical approach to student perception of the classroom and academic negligence: acomparative studyof traitional and virtual training courses Tehran University. Journal of new approaches in educational research. 2016; 4(16): 164-151.
12- محمودی حشمت‌الله، عرفانی نصرالله، محققی حسین. تدوین مدلی به‌منظور تبیین و پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی بر پایه نیازهای بنیادین روان‌شناختی و انگیزش پیشرفت تحصیلی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. 1396؛2(26):67-80.
13- دولتی میاندوآب علیرضا، درتاج فریبرز، فرخی نورعلی. تأثیر راهبردهای آموزشی KWL برانگیزش تحصیلی و درس دین و زندگی دانش آموزان. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی.1397؛ 12(3): 109-122.
14- خدایی ابراهیم، حبیبی مجتبی، جمالی احسان، باقی یزدل رقیه، خلقی حبیبه. شناسایی عوامل مؤثر در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان بر اساس اطلاعات تحصیلی مقطع متوسطه و کنکور سراسری. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی. 1396؛ 7(19):7-33.
15- Helal S. Identifying key factors of student academic performance. International Journal of Data Science and Analytics. 2019; 7(3): 227-245.
16- Mureithi Z. N, Mwangi B.N. Influence of selected factors on academic performance of public school learners in nyeri central sub-country, nyeri country, Kenya. Journal of Education and Practices. 2019; 2(1): 27-42.
17- Ahmad N.A, Siti Aishah H, Abdul Razak A, Chua L.N, Nor Hashim O. The Typology of Parental Engagement and Its Relationship with the Typology of Teaching Practices, Student Motivation, Self-Concept and Academic Achievement. Journal of Management and Marketing Review. 2016; 1(1): 1-8.
18- خدایار شهلا. بررسی رابطه بین شیوه‌های مدیریت کلاس معلمان در مدارس ابتدایی با تأیید جویی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر چهارم ابتدایی ]پایان‌نامه کارشناسی ارشد[. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی؛ 1395.
19- ارجمند سیاهپوش اسحق، مقدس جعفری محمدحسن، فربغلانی محمد. بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر شوش دانیال. جامعه‌شناسی مطالعات جوانان.1390؛ 2(2):7-20.
20- Mau W. C. Parental influences on the high school student academic achievement: a camparison of asian-americans, and white Americans. Psychology in the schools. 1997; 34: 267-277.
21- زارع مرضیه. بررسی علل و عوامل افت تحصیلی دانشجویان دانشگاه صنعتی شیراز ]پایان‌نامه کارشناسی ارشد[. شیراز: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت؛ 1396.
22- Costa E.B, Fonseca B, Santana M.A, Ferreira de Araujo F. Evaluating the effectiveness of educational data mining techniques for early prediction of students' academic failure in introductory programming courses. Computer in Human Behavior 2017; 73: 247-256.
23- Sarra A, Fontanella L, Dizio S. Identifying Students at Risk of Academic Failure Within the Educational Data Mining Framework. Springer: Science + Business Media B.V., Soc Indic Res; 2018.
24- حاجی حسینی زهرا. رابطه بین ترس از ارزیابی منفی و اهداف پیشرفت با خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان با افت تحصیلی در ریاضی]پایان‌نامه کارشناسی ارشد[. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی؛ 1393.
25- امرایی عاطفه. بررسی رابطه آموزش ترغیبی و برنامه درسی پنهان و افت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهرستان کوهدشت سال تحصیلی 93-1392]پایان‌نامه کارشناسی ارشد[. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی؛ 1393.
26- دارابی مجید. بررسی عوامل مؤثر در افت تحصیلی دانش­آموزان سال اول دوره راهنمایی و متوسطه استان البرز و ارائه راهکارهایی برای کاهش آن. شورای تحقیقات آموزش‌وپرورش استان البرز؛ 1392.
 
27- باغ شیخی فاطمه. واکاوی تجارب زیسته دبیران و دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم در زمینه عوامل مؤثر بر ضعف عملکرد تحصیلی و راهکارهای مقابله با آن]پایان‌نامه کارشناسی ارشد[. کاشان: دانشگاه کاشان، دانشکده علوم انسانی؛ 1397.
28- Yousef D. A. Determinants of the academic performance of undergraduate students in statistics bachelor’s degree program: A study in an Arabic setting. Quality Assurance in Education. 2019; 27(1): 13-23.
29- Zhang X, Kiuru N, Laursen B, Aunola K, Lerkkanen M. K, Leskinen E, Nurmi J. E. Positive teacher affect and maternal support facilitate adjustment after the transition to first grade. Merrill-Palmer Quarterly. 2016; 62(2): 158-17.
30- Iglesia A, Freiberg Hoffmann A, Liporace, F. Perceived parenting and social support: can they predict academic achievement in Argentinean college students? Psychological Reserch Behaviour Management. 2017; 3: 251–259.
31- زمانی مهناز، طالع پسند سیاوش. تأثیر مداخلات چندبعدی انگیزشی- رفتاری بر انگیزه پیشرفت، عملکرد و انگیزه تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه هفتم. رویکردهای نوین آموزشی.1396؛ 12(2): 92-109.
32- Grunchel C, Schwinger M, Steinmayr R, Fries S. Effects of using motivational regulation strategies on students' academic procrastination, academic performance, and well-being. Learning and Individual Differences. 2016; 49: 162-170.
33- Paris S. G, Winograde P. The role of self- regulation learning in contextual teaching: Principle and practice for prepration. Office of Educational Research and Improvement. 2012; 8(1): 1-24.
34- شیربگی ناصر. تأثیر برنامه تدریس خصوصی تکمیلی و مشاوره تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی، رفتار کلاسی و عزت‌نفس دانش‌آموزان پایه اول دبیرستان. پژوهش‌های آموزش و یادگیری. 1393؛ 11(1)(پیاپی 19): 71-86.
35- تمنائی‌فر محمدرضا،  نیازی محسن، امینی محمد. بررسی مقایسه‌ای عوامل مؤثر بر افت تحصیلی دانشجویان مشروط و ممتاز. پژوهش‌های آموزش و یادگیری. 1386؛ 5(1)، (پیاپی 8): 39-52.
36- Neuman L. Social Research Methods, Third Edition, London: Allyn and Bacon; 2000.
37- Glaser B, Strauss A. Discovery of Grounded Theory. U.S Publisher: Transaction Publishers; 1967.
38- Creswell J. Research Design: choosing among five traditions. Sage Publication; 1998.
39- محمدپور احمد. فراروش (بنیان­های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری). تهران: جامعه­شناسان؛ 1390.
40- هومن حیدر علی. مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل. تهران: سمت؛1391.
41- حاجی‌زاده  ابراهیم، اصغریمحمد. روش‌های و تحلیل‌های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. تهران: جهاد دانشگاهی؛1390.
42- مهقانی جمال‌الدین سعید، جناآبادی حسین. اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری. راهبردهای شناختی در یادگیری. 1398؛ 7(12): 1-15.
43- Akcakin V. Teaching Mathematical Functions Using Geometric Functions Approach and Its Effect on Ninth Grade Students’ Motivation, International Journal of Instruction. 2018; 11(1): 17-32.
44- Jiang Y, Rosenzweig E Q, Gaspard H. An expectancy-value-cost approach in predicting adolescent students’ academic motivation and achievement. Contemporary Educational Psychology. 2018; 54: 139-152