تدریس فعال در آموزش الکترونیکی از منظر معلمان دوره ابتدایی: روش‌ها، پیامدها و چالش‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش‌وپرورش ابتدایی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه آموزش‌وپرورش ابتدایی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

با توجه به نرخ بالای افت تحصیلی در دوره‌های الکترونیکی، طراحی آموزشی سنجیده‌ای که دربرگیرنده تحریک یادگیرندگان برای درگیری با محتوای آموزش باشد، می‌تواند اثربخشی دوره‌های الکترونیکی را افزایش دهد. لذا در این دوره‌ها بر تعامل و فعال بودن یادگیرنده تأکید شده است، به‌ویژه در مدارس ابتدایی که به دلیل ویژگی‌ها و شرایط سنی کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است.
روش: مطالعه حاضر باهدف بررسی روش­های تدریس فعال در آموزش الکترونیکی از منظر معلمان دورۀ ابتدایی انجام‌شده و علاوه بر چیستی روش­های مورد استفاده، پیامدهای استفاده از این روش و نیز چالش­ها و موانع این مسیر را از منظر آنان مورد واکاوی قرار داده است. این مطالعه ازنظر هدف، تحقیقی کاربردی و ازنظر روش گردآوری داده­ها از نوع پیمایشی کیفی است. جامعۀ موردنظر، معلمان دورۀ ابتدایی مناطق ۱ و ۱۹ شهر تهران است که به­روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند. داده­های این مطالعه در نمونۀ ۷۴ به اشباع رسید. ابزار گردآوری داده­ها مصاحبه نیمه­ساختار یافته است و داده­های حاصل با استفاده از روش تحلیل گرانهایم و لاندمن تجزیه‌وتحلیل شد
نتایج: یافته­ها نشان می­دهد معلمان استفاده از روش­های نوین تدریس، فعالیت­های انگیزشی و امکانات کلاس الکترونیکی را برای فعال کردن دانش­آموزان لازم می­دانند و معتقدند این عوامل اعتمادبه‌نفس و یادگیری دانش­آموزان را افزایش می­دهد و ارزشیابی معتبر را ممکن می­سازد. ازنظر آن‌ها موانع پیش رو، شامل ضعف زیرساخت­ها، عدم همکاری والدین و ضعف دانش پداگوژی معلمان است.
بحث و نتیجه گیری: این موانع باعث شده است که معلمان از روش­های تدریس فعال، کمتر استفاده کنند و کماکان روش تدریس سنتی را مرجح بدانند. طبق یافته‌ها برای مشارکت یادگیرندگان برقراری رابطۀ صحیح و تعامل، دادن مشاوره می‌تواند اثربخش باشد. ازاین‌رو رفع موانع زیرساختی و نیز ارائۀ آموزش­های تخصصی به معلمان این دوره، ضروری به­ نظر می­رسد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. شریعتمداری، علی. «اصول و فلسفه تعلیم و تربیت». تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۴.
  2. Dhawan S. Online learning: A panacea in the time of COVID-19 crisis. Journal of Educational Technology Systems. 2020; 49(1), PP. 5-22.
  3. سلیمی، سمانه؛ فردین، محمدعلی. «نقش ویروس کرونا در آموزش مجازی، با تأکید بر فرصت‌ها و چالش‌ها». فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، ۱۳۹۹؛ دوره ۸، شماره ۲، پیاپی ۳۰، صص ۴۹-۶۰.
  4. رنجبر، زهرا؛ امیری زاده، سارا. «رویکردی بر لزوم استفاده از آموزش الکترونیک در آموزش‌وپرورش». مجله نخبگان علوم و مهندسی، ۱۳۹۹؛ دوره ۳، شماره ۵، صص ۴۲-۴۹.
  5. Yulia H. Online learning to prevent the spread of pandemic corona virus in Indonesia‏. English Teaching Journal. 2020; 11(1).
  6. رضایی، علی‌محمد. «ارزشیابی از آموخته‌های دانشجویان در دوران کرونا: چالش‌ها و راهکارها». فصلنامه روانشناسی تربیتی، ۱۳۹۹؛ دوره ۱۶، شماره ۵۶، صص ۱۷۹-۲۱۴.
  7. آتشک، محمد. «مبانی نظری و کاربردی یادگیری». فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، ۱۳۸۶؛ دوره ۱۳، شماره ۱، صص ۱۳۵-۱۵۶.
  8. خداویسی، سارا؛ سراجی، فرهاد. «توسعه حرفه‌ای معلمان با استفاده از فضای مجازی: مطالعه پدیدارشناسانه معلمان شهر همدان». نشریه علمی فناوری آموزش، ۱۳۹۸؛ دوره ۱۴، شماره ۱، پیاپی ۵۳، صص ۱۰۹-۱۲۱.
  9. تقی پور، حسینعلی؛ کشاورز لشکناری؛ یوسف رشیدی، علی‌اصغر. «دانش محتوایی روش‌های معلمی و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان». کنفرانس پژوهش‌های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم انسانی، بخش بین‌المللی دانشگاه شیراز، ۱۳۹۶.
  10. Tan A. In-Service Teacher Education in Gunstone. Encyclopedia of Science Education. 2015; PP. 516-518.
  11. ظریف صنایعی، ناهید. «بررسی و مقایسه مکاتب یادگیری در طراحی دروس الکترونیکی». مجله میان‌رشته‌ای آموزش مجازی در علوم پزشکی، ۱۳۹۰؛ دوره ۲، شماره ۳، صص ۵۱-۶۰.
  12. کیخا، اسماء؛ مرزیه، افسانه؛ جناابادی، حسین. «رابطه سبک تدریس معلّم با انگیزش و درگیری تحصیلی دانش­آموزان». نشریه پژوهش‌های آموزش و یادگیری، ۱۳۹۷؛ دوره ۱۵، شماره ۲، پیایی ۲۸، صص ۳۷-۴۲.
  13. Kreber C, Kanuka H. Scholarship of Teaching and Learning and the Online Classroom. Canadian Journal of University Continuing Education. 2006; 32(2).
  14. زندی، طالب؛ حاتمی، جواد؛ فردانش، هاشم؛ طلایی، ابراهیم. «اثربخشی تلفیق راهبردها و پیام‌های کنترل ارادی با طراحی انگیزشی آموزش الکترونیکی بر بار شناختی و ابعاد کنترل ارادی دانشجویان (پژوهش آمیخته) ». نشریه پژوهش‌های آموزش و یادگیری، ۱۳۹۸؛ دوره ۱۶، شماره ۲، پیاپی ۳۰، صص ۴۱-۵۶.
  15. زمانی، بی‌بی عشرت؛ مدنی، سیداحمد. «راهبردهای افزایش کارآیی و اثربخشی اساتید در آموزش‌های مجازی». نشریه دانشگاهی یادگیری الکترونیکی (مدیا)، ۱۳۹۰؛ دوره ۲، شماره ۳، صص ۳۹-۵۰.
  16. رمضانی اردی، عمران؛ زارعی زوارکی، اسماعیل؛ نیلی، محمدرضا؛ علی‌آبادی، خدیجه. «ارزشیابی شایستگی‌های حرفه‌ای راهبری و توسعه آموزش الکترونیکی ضمن خدمت کارکنان در دستگاه‌های اجرایی». فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، ۱۳۹۷؛ دوره ۹، شماره ۳۴، صص ۱۷۳-۱۹۴.
  17. روشنی، طاهره. «بررسی روانشناسی مدیریت نوین آموزشی"آموزش مهارت‌های زندگی" مدارس ابتدایی در جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه توسعه ی آموزش جندی شاپور، ۱۳۹۵؛ دوره ۷، ویژه نامه، صص ۸۷-۹۴.
  18. آریاپوران، سعید؛ عزیزی، فرامرز و دیناروند، حسن. «رابطه ی سبک مدیریت کلاس معلمان با انگیزش و پیشرفت ریاضی دانش آموزان پنجم ابتدایی». مجله ی مدرسه روان شناسی، ۱۳۹۲؛ دوره ۲، شماره ۱، صص ۲۳-۴۱.
  19. Allouch A, Nasserddin S, Ghaddar F. Bloom's Cognitive Abilities during Pandemic Corona:" Video versus Simulated Video" the best Learning Strategy that enhances the higher ability‏. Technium Social Sciences Journal. 2021; 22, PP. 117-122.
  20. Tahani A. The Extent to Which Teachers of Science Subjects Use Virtual Scientific Laboratories during Corona Virus Pandemic: The Reality & Hope‏. Journal for the Education of Gifted Young Scientists. 2021; 9(3), PP. 193-206.
  21. Khanfar AR. Distance-learning entrepreneurship education in the time of corona virus-COVID-19 challenges & solution‏. Journal of Entrepreneurship Education. 2020; 23, PP. 1-17.
  22. Khogali H. The effect of COVID-19 corona virus on sustainable teaching and learning in architecture engineering‏. Modern Applied Science. 2020; 14(8), PP. 44-58.
  23. سیاحت­خواه، منیر. «بررسی میزان آشنایی اساتید دوره‌های مجازی با شیوه‌های تدریس در این دوره‌ها، مطالعه موردی دانشگاه‌های مهرالبرز، اصفهان و سهند تبریز». پایان‌نامه تخصصی، موسسه آموزش عالی الکترونیکی-مجازی مهر البرز، ۱۳۹۱.
  24. البرزی، محبوبه؛ محمدی، مهدی؛ ناصری جهرمی، رضا؛ صفری، مریم؛ میرغفاری، مریم. «تجارب معلمان دوره ابتدایی از چالش‌های تغییر آموزش سنتی به آموزش مجازی در دوران شیوع ویروس کرونا». مجلۀ مطالعات آموزش و یادگیری (مجله علوم اجتماعی و انسانی سابق)، ۱۴۰۰؛ دوره ۱۳، شماره ۱، پیاپی ۸۰، صص ۱-۱۹.
  25. خجسته، فاطمه. «بررسی پیامدهای به‌کارگیری فاوا در برنامه‌های درسی دبیرستان‌های دخترانه هوشمند شهر تهران». پایان نامه تخصصی، دانشگاه خوارزمی تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، ۱۳۹۲.
  26. محمدی، مهدی؛ کشاورزی، فهیمه؛ ناصری جهرمی، رضا؛ ناصری جهرمی، راحیل؛ حسام پور، زهرا؛ میر غفاری، فاطمه؛ ابراهیمی، شیما. «واکاوی تجارب والدین دانش آموزان دوره اول ابتدایی از چالش‌های آموزش مجازی با شبکه‌های اجتماعی در زمان شیوع ویروس کرونا». پژوهش‌های تربیتی. ۱۳۹۹؛ دوره ۷، شماره ۴۰، صص ۷۴-۱۰۱.
  27. Tayeonbi Z. Investigating active and inactive teaching methods and introducing several teaching methods in social studies. Name of Seminar: National conference 
  28. Martella AM, Klahr D, Li W. The Relative Effectiveness of Different Active Learning Implementations in Teaching Elementary School Students How to Design Simple Experiments. Journal of Educational Psychology. 2020; 112(8). Advance online publication.
  29. Safari M, YazdanPanah B, Ghafarian H, YazdanPanah SH. Comparing the effect of lecture and discussion methods on studentslearning and satisfaction.‏ Iranian Journal of Medical Education. 2006; 6(115), 59-63.
  30. جمشیدی بدربانی، مهرانگیز؛ عسگری، رقیه؛ باقری، مریم. «چگونه توانستم با استفاده از روش‌های تدریس فعال و ایجاد موقعیت‌های یادگیری کاربردی، میزان علاقه، انگیزه و پیشرفت دانش­آموزان پایه ششم را در درس ریاضی بهبود بخشم». فصلنامه توسعه حرفه‌ای معلم، ۱۳۹۹؛ دوره ۵، شماره ۱، صص ۱۵-۴۰.
  31. صادقی دیزج، الناز؛ حسینی نسب، سید داوود؛ عسگریان، فریبا؛ شیرعلی پور، اصغر؛ مقصود، محمدرضا. «فراتحلیل اثربخشی روش‌های تدریس فعال در عملکرد تحصیلی دانش­آموزان ایرانی: یک مطالعه مروری ساختاریافته». فصلنامه روانشناسی تربیتی، ۱۳۹۴؛ دوره ۱۱، شماره ۳۵، صص ۷۹-۱۰۳.
  32. محمودی، فیروز؛ صادقی، فرزانه. «فراتحلیل اثربخشی روش‌های تدریس فعال بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان». مجله مطالعات آموزش و یادگیری (مجله علوم اجتماعی و انسانی سابق)، ۱۳۹۷؛ دوره ۱۰، شماره ۱، پیاپی ۱-۷۴، صص ۲۴-۵۴.
  33. حسین پور، سهیلا؛ جلالی، پریسا. «بررسی میزان اثربخشی روش تدریس فعال بر خلاقیت و عزت‌نفس دانش­آموزان درس هنر». فصلنامه توسعه حرفه‌ای معلم. ۱۳۹۸؛ دوره ۴، شماره ۴، صص ۱۵-۲۸.
  34. نوظهوری پهرآباد، رامین؛ پوشنه، کامبیز؛ عصاره، علیرضا؛ رسولی، سمیه. «مقایسه تأثیر روش‌های تدریس فعال و غیرفعال بر هوش هیجانی دانش­آموزان». نشریه فناوری آموزش، ۱۳۹۲؛ دوره ۷، شماره ۴، صص ۲۸۱-۲۸۷.
  35. Burdina MG, Krapotkina IE, Nasyrova L G. Distance Learning in Elementary School Classrooms: An Emerging Framework for Contemporary Practice. International Journal of Instruction. 2019; 12(1), 1-16.
  36. Dicicco-Bloom B, Crabtree BF. The qualitative research intervi medical education. 2006; 40(4): 21-314.
  37. Ayres L. Qualitative research proposals--part III: sampling and data collection. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2007; 34(3): 4-242.
  38. سعدی­پور (بیابانگرد)، اسماعیل. «روش­های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی (ویرایش دوم)». تهران: نشر دوران؛ جلد اول، چاپ سوم، ۱۳۹۶.
  39. Graneheim UH, Lundman B. Qualitative Content Analysis in Nursing Research: Concepts, Procedures and Measures to Achieve Trustworthiness. Nurse Education Today. 2004; 24(2): 105-112.
  40. خانیان، سام؛ ربیع، محمد. «خلاقیت و نوآوری در سازمان و مدیریت آموزشی». تهران: اسپند هنر؛ ۱۳۸۴.
  41. چراغ ملایی، لیلا؛ کدیور، پروین؛ صرامی، غلامرضا. «استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در آموزش- چالش‌ها و فرصت‌ها». مجله اندیشه‌های نوین تربیتی، ۱۳۹۲؛ دوره ۱۰، شماره ۳، پیاپی ۳۹، صص 29-5۰.

 

 

پژوهش‌های آموزش و یادگیری
دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 33
اردیبهشت 1400
صفحه 87-100

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار