بررسی انطباق عمل ضرب و تقسیم در کتاب‌های درسی دورۀ ابتدایی با برنامه ‌درسی حوزة یادگیری ریاضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد آموزش و پرورش ابتدایی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استادیار گروه آموزش و پرورش، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 استادیار گروه برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: هدف این مطالعه، بررسی انطباق یا عدم انطباق مباحث مربوط به ضرب و تقسیم در کتاب‌های درسی ریاضی دورۀ ابتدایی، با اهداف مدون در برنامه درسی این حوزۀ یادگیری است.
روش: روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی است و در آن محتوای کتاب‌های نونگاشت ریاضی پایۀ سوم تا ششم و برنامه درسی حوزۀ یادگیری ریاضی مد نظر قرار گرفته‌است. با نمونه‌گیری هدفمند، تمامی فعالیت‌ها، کار در کلاس‌ها، تمرین‌ها و تصاویر مرتبط با عمل ضرب و تقسیم در کتاب‌های درسی مذکور تحلیل شد و به کمک جداول هدف- محتوا با اهداف پیش‌بینی شده در محور اعداد و عملیات در برنامه درسی حوزۀ یادگیری ریاضی مقایسه شد.
نتایج: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد اولویت توجه کتاب درسی به اهداف ششگانه در این سند بدین‌ترتیب است: محاسبات (عددی، ذهنی و تقریبی)، حل‌مسئله در موقعیت واقعی زندگی، گفتمان ریاضی، آشنایی با راهبردهای حل‌مسئله، طرح مسائل ساختاریافته و نیمه‌ساختار یافته و کار با ماشین حساب. هدف کار با ماشین حساب در تمام پایه‌ها از کمترین توجه و در برخی مباحث با فقدان توجه مواجه است. طرح مسئله ساختاریافته و نیمه‌ساختاریافته نیز در محتوای مربوط به ضرب و تقسیم با اقبالی اندک مواجه است.
بحث و نتیجه­ گیری: این مطالعه توجه نابرابر کتاب درسی به اهداف برنامه درسی را گزارش می­کند. اما اظهار نظر دقیق‌تر در این خصوص مستلزم تحلیل تمام محتوای کتاب درسی علاوه بر مباحث مربوط به ضرب و تقسیم است. نتایج این پژوهش می‌تواند در تشخیص خلأهای کتاب درسی و حذف حشو و زوائد در ویرایش‌های بعدی کتاب درسی مورد استفاده مؤلفین قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، 1391.
  2. Ward-Penny R. Cross-curricular teaching and learning in the secondary school... Mathematics. Routledge; 2010 Dec 2.
  3. Dowker A. Early identification and intervention for students with mathematics difficulties. Journal of learning disabilities. 2005 Jul;38(4):32-324.
  4. Erdoğan EÖ. A comparison of curricula related to the teaching of addition and subtraction concepts. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2010 Jan 1;2(2):50-5247.
  5. Beveridge BR, Weber KP, Derby KM, McLaughlin TF. The effects of a math racetrack with two elementary students with learning disabilities. International Journal of Special Education. 2005; 20(2):58-65.
  6. National Council of Teachers of Mathematics (NCTM). Principles and standards for school mathematics: E-standards version 1.0. NCTM. 2000.
  7. ریحانی ابراهیم، احمدی غلامعلی و کرمی زرندی زهرا. بررسی تطبیقی آموزش فرآیند حل مسئله در برنامه درسی آموزش ریاضی دورۀ متوسطۀ کشورهای آمریکا، استرالیا، ژاپن، سنگاپور و ایران. فصلنامه علمی پژوهشی تعلیم وتربیت، 1390. 105: ص142-115.
  8. ریحانی ابراهیم، رحیمی زهرا، کلاهدوز فهیمه، نوروزی سپیده، یافتیان نرگس، شریف­پور شقایق و همکاران. سند تحلیل خط مشی­ها، اسناد مصوب، پژوهش­ها و منابع معتبر با حوزه­ی یادگیری ریاضی، سازمان پژوهش و برنامه­­ریزی آموزشی، واحد تحقیق، توسعه و آموزش ریاضی؛ 1395.
  9. Mauro DG, LeFevre JA, Morris J. Effects of problem format on division and multiplication performance: Division facts are mediated via multiplication-based representations. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. 2003 Mar; 29(2):163.
  10. ریحانی ابراهیم، غیبی تائیس و اسکندری مجتبی. بررسی درک دانش­آموزان سال پنجم ابتدایی از اعمال جمع، تفریق و ضرب با استفاده از تکالیف طرح مسئله. نشریه علمی پژوهش در آموزش، 1394. (2)1: ص 11-1.
  11. جعفری­ثانی حسین. ماهیت هدف­ها و محتوای برنامه ­درسی ریاضیات در دورة ابتدایی، مجلة پژوهشی دانشگاه تربیت معلم سبزوار، 1377. شماره 3: ص 69-86.
  12. ملکی حسن. برنامه درسی (راهنمای عمل). تهران: انتشارات پیام اندیشه؛ 1385.
  13. حسن مرادی نرگس. تحلیل محتوای کتاب‌‌های درسی. تهران: انتشارات آییژ؛ 1390.
  14. مهرمحمدی محمود. تلفیق برنامه درسی، تاریخچه، ضروریات، معیارها و اشکال، فصلنامه تعلیم و تربیت، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش، 1388. شماره 2.
  15. دبیرخانه شورای راهبردی تحول وزارت آموزش و پرورش، 1390: ص 28-25.
  16. ایزدی مهدی، رحیمی زهرا، سید صالحی محمدرضا، داودی خسرو، امیری حمیدرضا، مین­باشیان هادی و همکاران. برنامه درسی حوزه یادگیری ریاضی، سازمان پژوهش و برنامه ­ریزی آموزشی، گروه تحقیق و توسعۀ آموزش ریاضی؛ 1395.
  17. Lavy I, Shriki A. Problem posing as a means for developing mathematical knowledge of prospective teachers. InProceedings of the 31st Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education 2007 (Vol. 3: p129-136).
  18. سلیمیان فاطمه، ریحانی ابراهیم و بهرامی سامانی احسان. بررسی تاثیر رویکرد آموزش مبتنی بر مسئله­ی باز – پاسخ بر توانایی حل مسئله دانش آموزان پایه هفتم. فصلنامه پژوهش های آموزش و یادگیری، 1398. (2)16: ص 27-13.
  19. احدیان محمد. مقدمات تکنولوژی آموزشی. تهران: انتشارات آییژ؛ 1386.
  20. احمدی غلامعلی، ریحانی ابراهیم و توحیدی­ نژاد اعظم. تاثیر آموزش مبتنی بر گفتمان ریاضی بر توانایی عملکرد ریاضی دانش ­آموزان پایه چهارم ابتدایی، فصلنامه خانواده و پژوهش، 1396. شماره 38: ص 118-102.
  21. ناهیدی عصمت. تاثیر آموزش مبتنی بر گفتمان ریاضی بر حل مسائل کلامی. پایان­ نامه کارشناسی ارشد آموزش ریاضی، دانشگاه شهید چمران اهواز. 1389.
  22. Marton F, Tsui AB, Chik PP, Ko PY, Lo ML. Classroom discourse and the space of learning. Routledge; 2004 May 20.
  23. عبدالملکی صابر، ملکی حسن و فرجادمند لیلا. مؤلفه­های اثرگذار بر تدریس اثربخش معلمان (مطالعه موردی: معلمان پایه پنجم دوره ابتدایی شهر تهران). فصلنامه پژوهش­های آموزش و یادگیری، 1398. (16)1: 135-123.
  24. خانی فرسنگی نفیسه. بررسی محتوای تلفیقی در برنامه درسی ملی و محتوای کتاب ریاضی ششم ابتدایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان. 1394.
  25. Gilbert JK. Models and modelling: Routes to more authentic science education. International Journal of Science and Mathematics Education. 2004 Jun;2(2):115-30.
  26. Curtis KM. Improving student attitudes: A study of a mathematics curriculum innovation (Doctoral dissertation, Kansas State University). 2006. 
  27. موسی­ پور منصوره، پورتقی کوهینه بهاره و تقی­پور آمنه. راهبردهایی برای ارتقای توانایی حل مسئله در ریاضی، فصلنامه پویش در آموزش علوم پایه، 1398. (17)5: ص 46-35.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار