بررسی تأثیر رویکرد آموزشی مبتنی بر مسئله‌‌ی باز-پاسخ بر توانایی حل‌مسأله دانش‌آموزان پایه هفتم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد آموزش ریاضی و دبیر ریاضی آموزش و پرورش اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانشیار گروه ریاضی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه آمار دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر رویکرد آموزشی مبتنی بر مسئله‌‌ی باز- پاسخ بر توانایی حل‌مسأله دانش‌آموزان پایه هفتم، اجرا گردید. پژوهش با روش شبه آزمایشی و در مطالعه‌ای طولی طی دوره آموزشی پنج ماهه انجام گرفت. آزمودنی ها در قالب دو گروه آزمایش و کنترل به صورت تصادفی از بین مدارس دخترانه منطقه باغبهادران، انتخاب شدند. گروه آزمایش، هر جلسه را  با حل یک مسئله‌ی باز-پاسخ در سه مرحله‌ی؛ انفرادی، گروهی و کلاسی می‌گذراندند و گروه کنترل این زمان را را با کار بر روی مسائل مشابه کتاب درسی، سپری ‌کردند. آزمون‌های تحلیل آماری (t گروه‌های مستقل و t گروه‌های وابسته) معناداری برتری عملکرد گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در پس‌آزمون و نسبت به عملکرد قبلی خود در پیش‌آزمون را تأیید کردند. گروه آزمایش علاوه بر کسب میانگین بالاتر در حل مسائل، راهبردهای متنوع‌تری را در پاسخ‌گویی ارائه داد. آزمون پایداری، پنج ماه بعد از پس آزمون برگزار و معناداری عملکرد بهتر گروه آزمایش را تأیید کرد. به منظور بررسی نتایج به کارگیری مسائل باز-پاسخ، پاسخ‌های فردی و گروهی در هر جلسه‌ی گروه آزمایش جمع‌آوری و مشاهدات از رفتار فردی و گروهی دانش‌آموزان ثبت و تحلیل شد. مقایسه‌ی پاسخ‌های فردی و گروهی در هر جلسه، ایجاد فرصت‌هایی برای بروز و رفع بدفهمی‌ها، یادگیری‌های جدید هنگام مرور مطالب فراگرفته شده و ارتقا سطح کلامی برای بیان روابط ریاضی را نشان‌داد. نتایج نشان داد؛ آموزش مبتنی بر مسائل باز-پاسخ در کنار روش‌های سنتی یاددهی- یادگیری می‌تواند در پرورش توانایی حل مسئله اثرگذار باشد. قوت یافتن نقش دانش‌آموزان ضعیف و پذیرش مفید بودن و کاربرد ابزارهای ریاضی از جمله تعمیم، اثبات، تخمین و حدس آگاهانه از مقایسه‌ی پاسخ‌های فردی و گروهی، قابل استنباط بود.

کلیدواژه‌ها


1- Pehkonen, Errki (1997). Introduction the Concept open-ended problem. Helsinki: Department of Teacher Education. Proceeding of the 17th conference of the Psychology of Mathematics Education, 1997.PP. 7-11.
2-  سیف، علی اکبر(1387). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. (ویرایش ششم). تهران: دوران.
3- Tanner, Howard; Jones, Sonia (1997). Teaching Children to think mathematically. Helsinki: Department of Teacher Education. Proceeding of the 17th conference of the Psychology of Mathematics Education.PP.106-119.
4- ecker, J. P.; Shimada, S. (1997). The open-ended approach: A new proposal for teaching mathematics. Reston, VA: National Council of Teachers of Mathematics.
5- Nohda, N (2000). Teaching by open-approach method in Japanese mathematics classroom. Proceeding of the 24th conference of the international Group for the Psychology of Mathematics Education, July 23-27, Hiroshima, Japan. Vol1: PP. 39-53.
6- Pehkonen, Errki (1995). Using open-ended problem in mathematics. Zentralblatt fur Didaktik der Mathematik.Vol27 (2): PP. 67-71.
7- Kwon, oh nam; Park, Jung sook; Park, jee hyun (2006). Cultivating divergent thinking in mathematics through an open-ended approach. Asia Pacific Education Review. vol7 (1): PP. 51-61.
8- بهروزی، ناصر؛ پرورینیان نصب، محمد؛ شهنی ییلاق، منیجه(1392). مقایسه دانش آموزان دبیرستانی پسر شهرستان دهدشت با سبک های یادگیری متفاوت از لحاظ خلاقیت و راهبردهای یادگیری خودگردان. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، سال20، شماره 3، صص 19 -34.
9- Singer, Florence Mihaela; Ellerton, Nerida F.; CAI, Jinfa (2015). Mathematical Problem Posing From Research to Effective Practic. Springer New York Heidelberg Dordrecht London.
10- Foong Yee, Pui (2002). Using Short Open-ended Mathematics Questions to Promote Thinking and Understanding. Proceedings of the 4 Th International Conference on the Humanistic Renaissance in Mathematics Education. Italy, Palermo. PP.135-140.
11- علم الهدایی، حسن (1388). اصول آموزش ریاضی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
12- Sullivan, Peter et al (2013). Teaching With tasks for Effective Mathematics Learning, Mathematics Teacher Education, Chapter6: Using Content-Specific Open-Ended Tasks. PP. 57- 96.
13- حسنی، حسین؛ جهاندیده، جواد(1394). بررسی تأثیر روش تدریس همیاری بر خلاقیت دانش‌آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی در درس علوم تجربی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، سال 22، دوره جدید شماره6، صص 139-150.
14- Klavir, Rama; and Sarah Hershkovitz (2008). Teaching and evaluating ‘open-ended problems.  International Journal for Mathematics Teaching and Learning. http://www.cimt.org.uk/journal/index.htm.
15- Murni (2013). Open ended approach in learning to improve students thinking skill in Banda Aceh. International Journal of Independent Research and Studies. Vol2 (2): PP. 95-101.
16- Sullivan, Peter; Bourke, Dianne; Scott, Anne (1997). Learning Mathematic Through Exploration of Open-Ended Tasks: Describing the Activity of Classroom Participants. . Proceeding of the 17th conference of the Psychology of Mathematics Education. Helsinki: Department of Teacher Education. PP. 88-105.
17- Mahlobo, Radley Kebarapets (2008). Open-Ended Approach Teaching and Learning of High School Mathematics. Research in Mathematics Department, Faculty of Applied and Computer Sciences.Vaal University of Technology, South Africa.
18- Boaler, J. (1998). Open and Closed mathematics: student experience and understanding. Journal for Research in mathematics Education, Vol29 (1): PP. 41-62.
19- مکینتاش، رابرت؛ جرت، دنیس (1385). آموزش حل مسأله: تحقق یک چشم انداز، مروری بر ادبیات تحقیق( زهرا گیلک و زهرا گویا، مترجمان).مجله رشدآموزش ریاضی86. دوره 24 شماره 2، صص 4-21.
20- Clarke, David (2011). Open-ended Tasks and Assessment. In Berinderjeet Kaur& Wong Khoon Yoong .assessment in the mathematics classroom. (chapter7. Pp 71-94). Singapore: National Institute of Education.
21- Leikin, Roza; Berman, A; Koichu.B (2009). Multiple Solutions for a Problem: a Tool for Evaluayion of Mathematical Thinking in Geometry. Proceeding of the Sixth Congress of the European Society for Research in Mathematics Education. January 28th - February 1st. Lyon (France). PP. 776-785.
22- اصلاح‌پذیر و همکاران (1393). ریاضی پایه هفتم. تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
23- Pelfrey, Ron (2000). Open-Ended Questions for Mathematics, Mathematics Consultant and provided as a service of the ARSI resource collaborativeuniversity of Kentucky http://www.arsi.org.
24- جوادی پور، محمد؛ عزیزی، پرورین؛ نوروززاده، رضا(1393).  میزان تحقق اهداف مهارت های زندگی در دانش آموزان دوره ابتدایی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، سال 21، دوره جدید شماره 4، صص 113-128.
25- اسکندری، مجتبی؛ ریحانی، ابراهیم (1392). بررسی فرایند طرح مسئله در آموزش ریاضی. دو فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی(3)، صص 117-140.