تحلیل محتوای مؤلفه‌های درون فردی هوش هیجانی در کتب درسی بخوانیم دوره ابتدایی با تاکید بر دیدگاه بار- اُن

نویسندگان

چکیده

پژوهش حاضر در راستای تحلیل محتوای مؤلفه‌های درون فردی هوش هیجانی در کتب بخوانیم دوره تحصیلی ابتدایی با تاکید بر دیدگاه بار- اُن (خودآگاهی هیجانی، جرأتمندی، خودتنظیمی، خودشکوفایی و استقلال) انجام شده است. روش تحلیل، مقوله-ای (مؤلفه‌ای) بوده است. جامعه پژوهش، کلیه کتب فارسی بخوانیم دوره تحصیلی ابتدایی بوده و تمامی محتوای شش کتاب بخوانیم مربوط به شش پایه دوره ابتدایی مورد بررسی قرار گرفته اند. واحد  تحلیل نیز جمله و مضمون بوده است. داده ها با استفاده از آمار توصیفی تحلیل شده اند. نتایج نشان داد؛ با افزایش حجم محتوای کتاب درسی (بجز پایه ششم)، میزان توجه محتوا به عوامل درون فردی هوش هیجانی افزایش یافته به گونه‌ای که میزان توجه در پایه اول به میزان (98/1%)، در پایه دوم (33/9%)، در پایه سوم (24/18%)، در پایه چهارم (67/18%)، در پایه پنجم (11/31%) و در پایه ششم (65/20%) بوده است. بیشترین میزان توجه به عامل خودشکوفایی و کمترین توجه به عامل جرأتمندی بوده است بنابراین به برخی از مولفه ها کمتر توجه شده است. با توجه به نظریه‌هایی همچون منطقه تقریبی رشد، پیشنهاد می‌شود تا حدی به همه مؤلفه‌ها در هر پایه تحصیلی پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


1. اکبرزاده، نسرین (1383). هوش هیجانی، دیدگاه سالوی و دیگران. تهران: فارابی، چاپ اول. 2. مک‌لم، گایل ال (1390). تنظیم هیجان کودکان. ترجمه احمدرضا کیانی و فاطمه بهرامی، تهران: کتاب ارجمند (با همکاری انتشارات ارجمند و نسل فردا)، چاپ اول. تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی 2007). 3. مافینی، هلن و شهناز بهمن (1388). پرورش هوش هیجانی کودکان. ترجمه حسن رستگارپور، تهران: گاج. 4. Freedman, J. and Jensen, A. (2005). EQ Trainer Certification Manual. San Mateo, CA: Six Seconds. 5. Mayer, J. D. (2001) A field guide for emotional intelligence. In J. Ciarrochi., J. P. Forgass., & J. D. Mayer (Eds.), emotional intelligence in everyday life. New York: Psychology Press pp. 3-24. 6. Golman, D. (1995). Emotional intelligence. New York: Bantam Books. 7. Schutte, N., & Malouff, J. (2001). The relationship between emotional intelligence and interpersonal relations. Journal of Social Psychology, 104: 514-523. 8. ملکی، حسن (1387). کتاب درسی، طراحی و تألیف. تهران، دانشگاه علامه طباطبایی. چاپ اول. 9. نوریان، محمد (1381). راهنمای عملی تحلیل محتوای رسانه‌های آموزشی. انتشارات آموزش امیر، چاپ اول. 10. فتحی واجارگاه، کوروش (1388). اصول و مفاهیم اساسی برنامه ریزی درسی. تهران، بال. 11. رحیم‌نژاد، رضا (1377). بررسی و تحلیل محتوای کتاب‌های ریاضی سوم راهنمایی، اول متوسطه نظام جدید از حیث ارتباط عمودی محتوا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران. 12. Dogbey, J. K. (2010). “Concepts of variable in middle-grades mathmatics textbooks during four eras of mathematics education in the United States”. Graduate School Theses and Dissertaitions. http://scholarcommons.usf.edu/etd/1615. 13. ملکی، حسن (1388). برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل)، ویرایش 7، مشهد، پیام اندیشه. 14. کیاروچی، ژوزف و جان دی. مایر (1388). کاربرد هوش هیجانی. ترجمه ایرج پاد، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی 2007). 15. سیاروچی، ژوزف؛ ژوزف فورگاس و جان مایر (1383). «هوش عاطفی در زندگی روزمره. ترجمه اصغر نوری امام زاده‌ای و حبیب الله نصیری، اصفهان، نشر نوشته. 16. سیف، علی اکبر (1384). روانشناسی پرورشی (روانشناسی یادگیری و آموزش). تهران، آگاه. چاپ چهاردهم. 17. سیف، علی اکبر (1387). روانشناسی پرورشی نوین (روانشناسی یادگیری و آموزش). تهران، دوران، ویرایش ششم. 18. Gardner, H. (1983). Frames of Mind: the Theory of Multiple Intelligences. New York: Basic Books. 19. گلمن، دانیل (1387). هوش هیجانی، خودآگاهی هیجانی، خویشتن‌داری، همدلی و یاری به دیگران. ترجمه نسرین پارسا، تهران: انتشارات رشد. چاپ پنجم، (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی 1995). 20. Bar-on, R. and Parker, J. D. A. (2000). Introduction in the Handbook of Emotional Intelligence. (Eds.), San Franciso: Jossey-Bass. 21. Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2000). Emotional intelligence as zaitgeist. As personality, and as a mental ability. In R, Bar-on., & J. D. A, Parker. The handbook of emotional intelligence: theory, development, assessment, and application at home, school, and in the work place (pp.92-117). San Francisco: Jossey-Bass. 22. Bar-on, R. & Parker, J.D.A. (2000). The Bar-on EQ-i: YV: Technical manual. Toronto, Canada: Multi-Health systems. 23. مزیدی، محمد و سیما گلزاری (1390). بررسی میزان برخورداری کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی از مؤلفه خلاقیت. مجله علمی- پژوهشی «پژوهش‌های برنامه درسی. انجمن مطالعات برنامه درسی ایران، دوره اول، شماره اول، بهار و تابستان90، صص 69-109. 24. جهانگیر، عطیه (1390). تحلیل محتوای کتاب فارسی (بخوانیم و بنویسیم) پایه چهارم ابتدایی بر اساس عوامل خلاقیت گیلفورد. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. 25. جعفر زاده، طیبه؛ بهرام محسن پور و حسن ملکی (1390). مطالعه میزان و نحوه توجه به سیره انبیاء(ع) و معصومین(ع) در کتب جدیدالتألیف فارسی (بخوانیم- بنویسیم) سال 88-87 در مقایسه با کتب فارسی چاپ 80-79 کل دوره آموزش ابتدایی در ایران. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال پنجم، شماره 20، بهار90، صص 172-203. 26. صالحی عمران، ابراهیم و بلترک (1390). تحلیل محتوای مؤلفه‌های اطلاعات سلامت در کتاب‌های درسی»، مدیریت اطلاعات سلامت، دوره هشتم، شماره‌ی چهارم، مهر و آبان، صص601- 608. 27. عیسی‌صفت، مژگان (1389). بررسی و تحلیل محتوای کتاب فارسی بخوانیم و بنویسیم پایه دوم ابتدایی بر اساس اصول انتخاب و سازماندهی محتوا از دیدگاه صاحبنظران و معلمان شهر ارومیه در سال تحصیلی 89-1388. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد برنامه-ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران. 28. صالحی عمران، ابراهیم و حسین چهارباشلو (1389). تجزیه و تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره‌ی ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های خلاقیت به عنوان یکی از راه‌های پرورش خلاقیت دانش‌آموزان. سومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، تریز (TRIZ)، مهندسی و مدیریت نوآوری، 6-5 آبان، 89، قابل بازیابی در: www.civilika.com 29. صادقیان، مهدی و زمان اژدری (1389). میزان سنخیت محتوای نظام آموزشی با مبانی فرهنگ اسلامی: تحلیل محتوای کتاب‌های دوره ابتدایی با توجه به ریزفاکتورهای زندگی معصومین(ع). مطالعات اسلامی در علوم انسانی، سال اول، شماره اول، بهار و تابستان89، صص79-100. 30. صالحی عمران، ابراهیم؛ صمد ایزدی و فرزانه رضایی (1388). «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های آموزش جهانی»، فصل نامه مطالعات برنامه درسی، سال چهارم، شماره 14و13، تابستان و پاییز، صص 141-177. 31. دهقانی، مرضیه (1388). تحلیل محتوای کتاب‌های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس مهارت‌های اجتماعی با توجه به دیدگاه آموزگاران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 31، سال هشتم، پاییز 88، صص 121- 148. 32. سبحانی نژاد، مهدی و رضا جعفری هرندی (1386). بررسی و تحلیل میزان توجه به مفاهیم دفاع مقدس در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و راهنمایی. دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، اسفند 86 ، سال چهاردهم، شماره 27، صص 39-57. 33. نوریان، محمد (1386). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی سال اول دبستان در ایران. فصلنامه روانشناسان ایرانی، سال سوم، شماره12، تابستان86، صص357-366. 34. حکیم زاده، رضوان(1386). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره راهنمایی با توجه به مسایل و مباحث روز جهانی در حوزه برنامه درسی. فصل نامه مطالعات برنامه درسی، سال دوم، شماره 5، صص30-31. 35. Bar-on, R (2006). The bar-on model of emotional intelligence skills development training, program and student achievement and retention. Unpublished raw data, Texas A & M university-Kingsville. 36. فرمهینی فراهانی، محسن؛ جمال عبدالملکی و زهرا رشیدی (1387). بررسی رابطه هوش هیجانی، یادگیری خود تنظیمی و ساختار هدف کلاس با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پایه اول متوسطه شهرستان قروه، دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، شهریور87، سال پانزدهم، شماره 30، صص 85-98. 37. بشارت، محمدعلی (1384). بررسی تأثیر هوش هیجانی بر کیفیت روابط اجتماعی»، فصلنامه مطالعات روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا (س)، دوره‌ی اول، شماره‌ی 2، بهار و تابستان 84، صص 25- 38. 38. اسماعیلی، معصومه؛ علی دلاور؛ عبدا... شفیع آبادی و احدی. (1386). بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه‌های هوش هیجانی بر افزایش سلامت روان. فصل نامه روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران شماره، 49 شهریور 86. 39. اسماعیلی، معصومه (1383). بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه‌های هوش هیجانی بر افزایش سلامت روان. رساله دکترای مشاوره، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. 40. Goleman, D. (1998). Working with Emotional Intelligence. New York: Bantam. 41. Bar-on, R. (1997). Bar-On Emotional Quotient Inventory (EQ-i): Technical manual. Toronto, Canada, Multi-Health Systems. 42. سپهریان، فیروزه (1386). هوش هیجانی (از IQ تا EQ و SQ). ارومیه: جهاد دانشگاهی، واحد آذربایجان غربی، چاپ اول. 43. دهشیری، غلامرضا (1381). هنجاریابی پرسشنامه هوشبهر هیجانی بار- اُن در بین دانشجویان دانشگاه-های تهران و بررسی ساختار عاملی آن. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. 44. حسنی، حسین (1391). تحلیل محتوای کتب بخوانیم دوره ابتدایی با توجه به مؤلفه‌های هوش هیجانی از دیدگاه (بارـ اُن)»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. 45. دلاور، علی (1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی»، تهران، انتشارات رشد. 46. بست، جان (1381). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. ترجمه حسن پاشا شریفی، تهران، آگاه. 47. کریپندورف، کلوس (1383). تحلیل محتوا، مبانی روش شناسی. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی. 48. Devi Prasad, B. (2008). Content analysis: A method in Social Science Research. In Lal Das, D. K Bhaskaran, V (eds.) Research methods for SOCIAL Science Work, New Delhi: Rawat, pp. 173-193. 49. Bar-on, R. (2001). Emotional Intelligence and self-actualization. In J. Ciarrochi, J. P. forgas, J. D. & Mayer (EDs). Emotional Intelligence in everyday Life. Philadelphia: Taylor & Francis. 50. بیابانگرد، اسماعیل (1382). «روش‌های تحقیق در علوم انسانی و اجتماعی»، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر. 51. Moon, Jennifer A. (2010). Using story: in higher education and professional development, published in the USA and Canada by Routledge, New York, 1st ed.