طراحی و اعتباریابی مدل آموزش شناختی مبتنی بر چرخه تفکر در فرایند طراحی معماری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

3 استاد، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: حرکت آموزش معماری به سمت فرایندهای شناختی یکی از جدیدترین و کارآمدترین رویکردهای آموزشی است که تأکید بر بکارگیری راهبرد یاددهی -یادگیری با هدف رشد و تقویت فرایندهای نظام‌مند درک و دریافت، تفکر، یادگیری و حل مسأله دارد. بر اساس این رویکرد، تفکر از سازه‌های مهم در آموزش است. هدف این پژوهش طراحی و اعتباریابی روش آموزش شناختی مبتنی بر چرخه تفکر در فرایند طراحی معماری و تأثیر آن بر ایده‌آفرینی دانشجویان معماری بود.
روش: روش این پژوهش آمیخته (کیفی و کمی) بود. در مرحله طراحی و اعتباریابی درونی الگو از روش‌های تحلیل محتوا و دلفی (بخش کیفی) و در مرحله اعتباریابی بیرونی از روش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه ( بخش کمی) استفاده شد. جامعه آماری شامل اساتید گروه معماری و تکنولوژی آموزشی (بخش کیفی) و دانشجویان معماری دانشگاه آزاد واحد تهران-شمال ( بخش کمی) بودند. روش نمونه‌گیری در این پژوهش به صورت در دسترس بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 انجام گرفت.
یافته های پژوهش : : نتایج در تدوین الگوی آموزش شناختی مبتنی بر چرخه تفکر نشان داد که این الگو شامل 4 محور، 9 مقوله و 27 مؤلفه بود. اعتبار درونی الگو با روش دلفی بررسی شد که 2 مؤلفه حذف شد و ضریب هماهنگی کندال بر اساس نظر 11 داور برای مؤلفه‌های الگوی آموزش در دور سوم 84/0 بدست آمد که در سطح 01/0 معنادار بود. در زمینه اعتبار بیرونی نیز نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که این الگوی تدوین شده دارای اعتبار است و می‌تواند بر ایده پردازی دانشجویان معماری مؤثر باشد و در حوزه آموزش دروس طراحی مورد استفاده قرار گیرد
بحث و نتیجه‌گیری: روش چرخه‌ی تفکر در بهبود مهارت‌های خلاقانه یادگیرندگان مؤثر است. همچنین میزان یادگیری را افزایش می‌دهد و باعث ساخت دانش جدید با خلق مفهوم و ایده‌‌های نوین علمی می‌شود. به بیان دیگر، توانایی‌های استدلال فراگیر را افزایش می‌دهد و فراگیر را به سمت مهارت‌های تفکر در طراحی تحلیل (طرح مسائلی برای وادار شدن دانشجویان به تفکر عمیق و انتقادی)، ترکیب (طرح مسائلی برای هدایت دانشجویان به تفکر خلاق) و ارزیابی (طرح مسائلی برای هدایت دانشجویان به ارزیابی یک ایده، یک را‌ه‌حل یا یک اثر زیبایی شناسانه) سوق می دهد. این سطح‌بندی از تفکر در آموزش فرایند طراحی نشان می‌دهد که فرایند یادگیری در دروس طراحی، شامل مراحلی از درک و فهم تحلیلی، تفکر انتقادی و تصمیم‌گیری خلاقانه است. نتایج این پژوهش نشان داد که، آموزش 9 مرحله‌ای چرخه تفکر به پرورش قوای شناختی دانشجو در سه سطح بالای تفکر کمک می‌کند و در نهایت می‌تواند ارائه طرح و ایده خوبی داشته‌باشد. با تحلیل طراحی‌های دانشجویان در چهار شاخص کیفیت ایده، بدعت ایده، نوع شباهت ایده و مفهوم ایده، نتایج کمی هم مورد تأیید قرار‌گرفت. نمونه دست‌نگاره‌های ارائه شده، نشان می‌دهند که آموزش شناختی چرخه تفکر در ایده‌‌آفرینی دانشجو تأثیر گذاشته و توانسته‌اند ایده‌هایی را ارائه کنند که دارای کیفیت، بدعت، و مفهوم باشند و نیز بدون شباهت با‌هم باشند.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار