بررسی تاثیر آموزش مجازی بر پیشرفت تحصیلی و رضایتمندی دانشجومعلمان زیست‌شناسی (مطالعه موردی آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه فرهنگیان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار،گروه آموزش زیست شناسی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 56441-888، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه پژوهشی مطالعات تربیتی موسسه تحقیقات تربیتی، روانشناختی و اجتماعی. دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: یکی از دغدغه‌های آموزش مجازی در دوران کورونا، آموزش دروس آزمایشگاهی در دانشگاه‌ها بود که تدریس و یادگیری آن را با چالش مواجه ساخته بود. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزش مجازی درس آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی بر پیشرفت تحصیلی و رضایتمندی دانشجومعلمان زیست شناسی دانشگاه فرهنگیان در دوره‌ی پاندمی کرونا است.
روش: روش پژوهش از نوع پژوهش‌های مشاهده‌ای - مقطعی با رویکرد توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجومعلمان دوره کارشناسی رشته آموزش زیست‌شناسی دانشگاه فرهنگیان مرکز آموزش عالی شهیدبهشتی تهران هستند که در نیمسال اول سال تحصیلی 1400-1401 درس فیزیولوی گیاهی داشته‌اند و به شیوه تمام شماری انتخاب شده‌اند. محتوای آموزشی درس به صورت مجازی طراحی شده و در یک نیمسال تحصیلی برای جامعه آماری پژوهش اجرا و تدریس شده‌است.  ابزارهای اندازه‌گیری متغیرها شامل آزمون محقق‌ساخته شناختی- مهارتی برای ارزیابی پیشرفت تحصیلی و پرسشنامه محقق ساخته رضایتمندی بوده است. روایی پرسشنامه‌ها از روش روایی محتوایی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (85/0) بررسی شد.
نتایج: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، آموزش آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی به شیوه مجازی، در افزایش نمرات دانشجومعلمان تاثیر داشته و سبب رضایت آنان از یادگیری در سه حیطه کسب دانش، مهارت و نگرش از این نوع آموزش بوده است. بیشترین میزان رضایتمندی در حیطه کسب دانش و کمترین میزان رضایت در حیطه کسب مهارت مشاهده شد.
بحث و نتیجه‌گیری: به نظر می رسد با طراحی مناسب و تبیین یک برنامه راهبردی، بتوان با چالش‌ های آموزش مجازی دروس آزمایشگاهی تا اندازه‌ای مقابله نموده و زمینه را برای ارتقای آموزش و یادگیری هر چه مطلوب‌تر دانشجومعلمان در دروس آزمایشگاهی به شیوه مجازی فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها


1- قربان پور لفمجانی، امیر. بررسی تجربه زیسته دانشجویان از آموزش مجازی در دوران همه گیری کووید 19. رویش روان شناسی.1400. 10(8): 33-43.
2- میرزایی، خلیل؛ سعدی، حشمت الله؛ موحد محمدی، سید حمید و موحدی، رضا. بررسی میزان مقبولیت آموزش الکترونیکی در مراکز آموزش عالی کشاورزی ایران، از دیدگاه اعضاء هیأت علمی و دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی. نشریه علمی فناوری آموزش. 1397. 12(3):171-183.
3-Venkataraman, S., & Sivakumar, S. Engaging students in Group based Learning through e-learning techniques in Higher Education System. International Journal of Emerging Trends in Science and Technology. 2015. 2(01): 1741-1746.
4- Wu, H. Y., & Lin, H. Y. A hybrid approach to develop an analytical model for enhancing the service quality of elearning. Computers & Education. 2012. 58(4): 1318-1338.
5- حاجی زاده، انور؛ عزیزی، قادر و کیهان، جواد. تحلیل فرصتها و چالشهای آموزش مجازی در دوران کرونا: رهیافت توسعه آموزش مجازی در پسا کرونا. تدریس پژوهی. 1400. 9(1): 174-204.
6- صادق زاده، فریده؛ معظمی، مجتبی، احمدی، امینه و جاهد، حسینعلی. ارائه الگوی وضعیت موجود و مطلوب کیفیت خدمات آموزشی در سیستم آموزش مجازی دانشگاه آزاد اسلامی استان بوشهر و اعتباربخشی آن. پژوهش های تربیتی. 1402. 18(76).1-21.
7- سیفی، ریحانه و دیبایی صابر، محسن. ارزیابی وضعیت موجود سامانه آموزش الکترونیکی دانشگاه شاهد در دوران کرونا از دید اساتید و دانشجویان. چشم انداز برنامه درسی و آموزش. 1400. 1(2): 50-67.
8- ابراهیمی، مرضیه؛ علیشاه، فرشته و زمانی پور، فاطمه. شناسایی و تحلیل فرصتها و چالشهای آموزش مجازی از منظر دانشجویان. رویکردهای نوین آموزشی. 1400.16(34): 15-32.
9- مشهدی، حمیدرضا و رحمانی، انیس. تبیین وضعیت مطلوب و موجود ارزشیابی در پیشرفت تحصیلی برای ارائه آموزش مجازی و برخط در مراکز آموزش فنی- حرفهای. رویکردهای نوین آموزشی. 1401. 17(35): 99-116.
10-  طهماسبی پور، نجف؛ حمیدی، فریده و کاظمی، زهرا. اثربخشی استفاده از محتوای الکترونیکی درس ریاضی بر یادگیری خود تنظیم و پیشرفت تحصیلی. علم و فناوری آموزش.1400. 15(4):649- 656.
11- علی آبادی، خدیجه و عباسی، حامد. مقایسه تأثیر محتوای الکترونیکی با الگوی چند رسانه‌ای نئو - نئو و الگوی چند رسانه‌ای محقق ساخته بر یادگیری دانشجو معلمان در آموزش برد هوشمند. نشریه علمی فن آوری آموزش. 1399. 15(1):72-83.
12- گرکانی، نرگس و دهقانی ، مرضیه. شناسایی ابعاد و مولفه های تدریس اثر بخش در آموزش مجازی اضطراری از نگاه معلمان  دوره ابتدایی در دوره پاندمی کووید 19. پژوهش های آموزش و یادگیری.1400. 18(2): 157-180.
13- اسفیجانی، اعظم. 1397. بررسی تأثیر آموزش ترکیبی بر عملکرد تحصیلی و رضایت دانشجویان. رویکردهای نوین آموزشی، 13(1):45-66.
14- Mansur, H., Utama, A. H., & Prastitasari, H. (2021). The Problem of Distance Learning During the Covid-19 Pandemic. Ilkogretim Online, 20(4): 168-175.
15-Osman, M. E. (2020). Global impact of COVID19 on education systems: the emergency remote teaching at Sultan Qaboos University. Journal of Education for Teaching, 46(4), 463-471.
16-Winter, E., Costello, A., O’Brien, M., & Hickey, G. (2021). Teachers’ use of technology and the impact of Covid-19. Irish Educational Studies, 1- 12
17- زنجانی، محمدعلی. مقایسه تأثیر آزمایشگاه مجازی و حقیقی بر یادگیری علوم تجربی، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه آزاد. 1393.
18- صوفیان، صفیه. آموزش مجازی دروس آزمایشگاهی. فصلنامه علمی. 1396.  1(2): 51-56.
19- مستور، هانیه؛ علی آبادی، خدیجه و مقدسین، مریم.  بررسی تأثیر آزمایشگاه مجازی و واقعی بر یادگیری و یادداری در درس فیزیک و آزمایشگاه. فصلنامه روانشناسی تربیتی.1391. 25: 89-111.
20- مستور، هانیه؛ نیلی، محمدرضا و مقدسین، مریم. فناوری آموزش و یادگیری تأثیر سه روش تدریس آزمایشگاه مجازی، آزمایشگاه واقعی و روش سنتی بر انگیزش تحصیلی. فناوری آموزش و یادگیری. 1396. 3(11):1-16
21- خاوری نژاد، رمضانعلی و نجفی، فرزانه. فیزیولوژی گیاهی عملی. 1378. تهران: انتشارات امید.
22- فارسی ، زهرا؛  علیاری ، شهلا؛ احمدی ، یزدان؛ آفاقی، عفت و سجادی، سیده اعظم. بررسی رضایتمندی از کیفیت دوره تحصیلی و آموزش مجازی طی پاندمی کووید- 19 در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی آجا در نیمسال دوم 1398-99. مجله طب نظامی. 1400.  23(2): 174-185.
23- حبیبی، آرش. آموزش کاربردی نرم افزار SPSS. ویرایش پنجم. 1397. پایگاه اینترنتی پارس مدیر.
24- صالحی، کیوان؛ صالحی، مجید؛ شالباف، عذرا و نامداری، وحیده. تحلیل مضامین شناختی تجربه زیسته استادان در خصوص کیفیت دوره‌های آموزش مجازی. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی.1395. 7(1):115-136.
25-Bayrak, Bekir. To compare the effects of computerbased learning and the laboratorybased learning on students' achievement regarding electric circuits. TheTurkish Online Journal of Education Technology. 2007. 6(1): 35-46.
26- ضیایی، نغمه؛ حمزه پور، رومینا؛ باقرتبار، مهران؛ علیدادی، سودابه و قائمی امیری، مریم. ارزیابی رضایت دانشجویان از آموزش مجازی در پردیس خودگردان دانشگاه علوم پزشکی بابل در زمان شیوع همه‌گیری -COVID 19. دوفصلنامه آموزش پزشکی.1400. 9(2):62-72.
27- Abdulkarim Alsayed, R., & Althaqafi, ASA. Online Learning During the COVID-19 Pandemic: Benefits and Challenges for EFL Students. International Education Studies. 2022. 15(3): 122-129.
28- Oliveira AC, Mattos S & Coimbra M. Development and assessment of an e-learning course on pediatric cardiology basics. JMIR Medical Education. 2017.3(1): e5434.
29- Osmani F& Hajizadeh E. Combining Multiple Imputation and Inverse-Probability Weighting for Analyzing Response with Missing in the Presence of Covariates. Journal of Biostatistics and Epidemiology.2019. 5(4):289-97.
30-Osmani F. Analysis of Students Satisfaction with Virtual Education in Medical ScienceUniversity during the Pandemic Outbreak of COVID-19. International Journal of Assessment Tools in Education. 2021.8(1):1-8.
31- Ebadi A & Heidaranlu, E. Virtual learning: A new experience in the shadow of coronavirus disease. Shiraz E-Medical Journal. 2020. 21(12):1-2.
32- فاضلی، زینب؛ واحدی، مهدی و رحیمی، زهرا. تدریس فعال در آموزش الکترونیکی از منظر معلمان دوره ابتدایی: روش ها، پیامدها و چالش ها. پژوهش های آموزش و یادگیری. 1400. 18(1): 87-100.