پدیدارشناسی ادراک دانشجویان و فارغ التحصیلان مقطع دکتری از هویت علمی خود بر اساس مفهوم آرمان طلبی تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشیار ،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران

3 استاد دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی تجربیات معنادار دانشجویان و فارغ التحصیلان مقطع دکتری در رشته های علوم تربیتی و روانشناسی از هویت علمی خود بر اساس مفهوم آرمان طلبی تحصیلی انجام شد.هویتِ علمی در حال شکل گیری و هویت علمی شکل گرفته دو مضمون اصلی بدست آمده از مجموع 24 گزاره ثانویه هستند. همانگونه که در ابتدا تشریح شد منظور از هویت علمی مجموعه ای از دیدگاه ها، اندیشه ها، انتخاب های علمی، تصمیم گیری‌ها، رفتارها و انگیزه ها با محتوای علمی و آکادمیک و در ارتباط با عناصر آموزشی، چارچوب ها و محدودیت ها و مسائلی از این دست است که خودشان را در تجربه های زیسته آنان به نمایش میگذارند. مقصود از مفهوم آرمان طلبی تحصیلی نیز یک ویژگی یا قابلیت است که به واسطه آن دانشجویان و فارغ التحصیلان به حدودی فراتر از آنچه که در برنامه درسی آموزش عالی چه پنهان و چه آشکار برایشان طراحی شده قدم گذاشته و ابعاد جدیدی از خود را کشف و پرورش می‌دهند. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناسی تفسیری انجام شد. با شانزده نفر از دانشجویان و فارغ التحصیلان مقطع دکتری مصاحبه نیمه‌ساختاریافته انجام شد که با روش نمونه‌گیری ملاکی انتخاب شدند. در راستای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش پدیدارشناسی تفسیری که از ریکور اقتباس شده،و از نرم افزارMAXQDA2020 استفاده شد. هویت‌علمی در حال شکل‌گیری و هویت‌علمی شکل‌گرفته دو مضمون اصلی بدست آمده هستند. یافته‌ها نشان می‌دهد تاثیرگذارترین تجربیات بر شکل‌گیری و بروز هویت علمی مشارکت‌کنندگان، حاصل قرارگیری آن‌ها در موقعیت‌های غیردرسی و در مکانی به غیر از دانشگاه بوده‌است. به ویژه زمانی که فرصتی برای انجام امورِ مرتبط با مسئولیتی که به آن‌ها واگذار شده و یا توسط آن‌ها پذیرفته شده بود. دلیل این امر به این صورت تشریح می‌شود که در تبدیل دانشِ آموخته شده به عمل در خود ناتوانی و سردرگمی احساس کردند. اما وجود ویژگی های آرمان طلبانه که توانایی عبور از حدود تعیین شده را می دهد شروع به خلق و یادگیری های تکمیلی همراه با مسئولیت پذیری کرده است.

کلیدواژه‌ها