بررسی روش های آموزش فلسفه به نوجوانان (با تاکید بر سه رویکرد مختلف در این زمینه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی رشته فلسفه تعلیم وتربیت، دانشگاه علوم وتحقیقات.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم وتربیت.

چکیده

مقدمه: امروزه  آموزش فلسفه در سطوح مختلف در عرصه جهانی مورد مطالعه قرار گرفته است . آموزش فلسفه به نوجوانان یکی از آن سطوح است . میدان نمایش فلسفه برای نوجوان عنصر روش است. زیرا تمام عناصر آموزش حتی اگر به بهترین صورت ممکن تهیه شوند مادامی که  به شیوه ای مطلوب ارایه نشود،کارایی لازم را نخواهد داشت.هدف  پژوهش حاضر  مطالعه وبررسی روش های آموزش فلسفه به نوجوانان با توجه رویکردهای مختلف در این زمینه است. در این راستا سه سوال مطرح است؟ روش های آموزش فلسفه به نوجوانان مبتنی بر رویکرد امریکایی -استرالیایی کدامند؟روش های آموزش فلسفه به نوجوانان مبتنی بر رویکرد فرانسوی کدامند؟ روش های آموزش فلسفه به نوجوانان مبتنی بر رویکرد انگلیسی کدامند؟
روش : این پژوهش با استفاده از روش پژوهش کیفی از نوع مطالعات اسنادی به بررسی روش های آموزش فلسفه به نوجوانان  می پردازد. ابزار گردآوری داده­ها، فرم فیش­برداری است.. تجزیه و تحلیل داده­ها به صورت کیفی و مفهومی صورت گرفته است. داده ها ی گردآوری شده، با توجه به اهداف و سوالات تحقیق تنظیم ، سازماندهی ، طبقه بندی وکد گذاری گردیده است.
یافته ها : در این پژوهش روش های آموزش فلسفه به نوجوانان در سه رویکرد مورد بررسی قرار گرفته است در رویکرد اول روش ها در امریکا از نظر لیپمن و شارپ شامل داستان، روش اکتشافی، کاوش جمعی، مباحثه، ایجاد حلقه های کندو کاو کلاسی و پرسش و پاسخ است و در استرالیا از نظر فیلیپ کم روش ها شامل: داستان، استفاده از سؤال، اجتماع پژوهشی، بحث گروهی و دیالکتیک ؛ و از نظر میلت شامل: اجتماع پژوهشی و تصاویر است. و در فرانسه از نظر برنیفیر شامل استفاده از سؤال برای شروع بحث، گفتگوی سقراطی، و اجتماع پژوهشی بوده است و در انگلستان از نظر فیشر ، گرت متیوز، ساتکلیف، شامل: داستان، حلقه های کندو کاو، مباحثه گروهی، نمایشنامه، ایفای نقش، موسیقی، اشیای دست ساز وگفتگوی سقراطی است.
نتیجه گیری:  نتایج پژوهش نشان می دهد که هر سه رویکرد از روش های داستان های فلسفی، کاوش جمعی، حلقه های کندو کاو و پرسش و پاسخ استفاده می کنند و تفاوت آنها بویژه در رویکرد اول از داستان فلسفی برای شروع بحث استفاده می شود ولی در رویکرد دوم از پرسش فلسفی به عنوان سرآغاز استفاده می شود.

کلیدواژه‌ها


1- شهر آرای، مهرناز(1373). در ضرورت تعلیم و تربیت پویا و خلاق. مجله ی علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. دوره دهم، شماره اول
2- حداد عادل، غلامعلی(1380). «جایگاه تفکر در برنامه ریزی درسی».مقالات ارائه شده در همایش برنامه درسی و پرورش تفکر. تهران، انجمن برنامه ریزی درسی ایران
3- خارستانی، اسماعیل.(1387).« تبیین تطبیقی اهداف و روش های آموزش فلسفه به کودکان در کشور های مختلف». پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد
4- فیشر،رابرت.(1385). آموزش تفکر به کودکان.(مترجم:مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان).اهواز.انتشارات رسش
5- هدایتی، مهرنوش (1396 ). به کودکان اعتماد کنیم. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
6- ناجی، سعید.(1387). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی .
 7- مرعشی، سید منصور( 1385). « آموزش فلسفه به کودکان، پژوهشی در زمینه آموزش تفکر». کنگره ملی علوم انسانی (وضعیت امروز، چشم انداز فردا)
8- جهانی،جعفر.1380.نقد و بررسی مبانی فلسفی الگوی آموزشی تفکر انتقادی لیپمن.رساله دکتری.دانشگاه تهران
9- قائدی، یحیی . ( 1383).آموزش فلسفه به کودکان. بررسی  مبانی نظری . تهران، نشر دواوین.
10- کریمی ساکت، علی (1382 ). نقد و بررسی دیدگاه ها و مبانی برنامه آموزش فلسفه برای کودکان. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
11- حسینی ، مجتبی و همکاران ( 1393). بررسی تأثیر روش تدریس کاوشگری علمی بر رشد دانش فرا شناختی دانش آموزان در درس علوم تجربی. فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری. سال اول، شماره 2 بهار و تابستان 1393
12-Daniel, M.F. (1998)." P4c in pre –service teacher education" Journal of Analytic teaching, 19(1), 13-20.
13- Sprod, T.(1997)." What is a community of inquiry?” Journal of critical thinking across the diesoline, 17(1).
14- Malmhester, M. (1999)."The 6 Years long Swedish project". Best in the world in thinking, partly presented at the IcpIc congress
15-Kennedy, D. (1991). The community of inquiry and educational structure. Thinking: The Journal of Philosophy for Children, 9(4), 20-23.
16-Prendergast. Aoife (2014). The Feasibility of Inquiry Based Learning. By Emerald Group Publishing Limited.
17-Sharp, A.M.(1993) The community of inquiry: Education for Democracy, in: Lipman (ed.) Thinking children and Education (Kendall, Hunt publishing Company ), 337 – 345.
18 - قراملکی، احد فرامرز و اُمی، زهرا (1384). مقایسه سبک های لیپمن و برنیفیر. فصلنامه پژوهشی اندیشه ی نوین دینی. شماره 2 پاییز 84 .صص24-7
19- حسینی، افضل السادات و حسینی، سید حسام (1388). بررسی رویکرد های مختلف در برنامه آموزش فلسفه برای کودکان و نسبت آنها با برنامه درسی رسمی. فصلنامه اندیشه های نوین تربیتی. دوره7، شماره2، تابستان88. صص29- 1
20- جهانی، جعفر (1387). « آموزش تفکر خلّاق به نوجوانان». فصلنامه پژوهشی اندیشه ی نوین دینی. دوره4 ، شماره3.پاییز 1387
21- Pritchard,M (2009) , philosophy for children, The Stanford Encyclopedia of philosophy
22- Lipman, M. (1991) Tinking in Education. Newyork: Cambridge University press.
23- Lipman,M(2003), Thinking in Education, Cambridge university press
24- کم، فیلیپ (1993/1387). داستان های فکری( 1 )کندو کاو فلسفی برای کودکان. ترجمه احسانه باقری. تهران: انتشارات امیر کبیر
25- شریفی اسدی، محمد علی (1387). « نگاهی به آموزش فلسفه برای کودکان در ایران و چالش های فرا روی آن». فصلنامه معارف عقلی. شماره10. تابستان 87
26- بی نا(1385). فلسفه برای کودکان www.p4c.ir
27- شارپ، آن مارگارت (1383). فلسفه توانایی پرسیدن سؤال مناسب است. www.mehrnews.com
28- ناجی، سعید(1383). « گفتگو با پروفسور آن مارگارت شارپ، استاد دانشگاه مونتکلیر نیوجرسی آمریکا». کتاب کودک و نوجوان. سال هشتم. شماره 5 . صص19-12
29- Montead,andrea (2011) philosophy for teenagers: finding new relevance in old concepts
30- Cam,Philip (1998). thinking  together (The childrens  philosophy seri): hael & -Iremonger, Australia                                                                       http:www.amazon.com
31- cam, Philip (1997). thinking story 3: philosophical  Inquiry  for children
http://www.thinkingschool.co.uk                                                                         
32- Millett,stephan,Tapper, Alan(2011).Benefits of collaborative philosophy Inquiry in school, Center for Applied Ethics and philosophy , curtin university
33- نیکنام، مریم (1390). روش های تدریس فلسفه. http://gfgaz.blogfa.com
34-  Brenifier, Oscar(2004). Philosophy as a practice, Analytic teaching: vol. 25, No 1: 73-95                                                                                           
35- Fisher,R.(1999):First stories for thinking, oxford: nash Polloc
36- ایمانی، هما ( 1391 ). تبیین همگرایی ها و نا همگرایی های برنامه آموزش فلسفه برای کودکان با نظام آموزش ابتدایی ایران ( به منظور افزایش همگرایی های فیمابین). پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد تهران مرکز. 
37- دهقانی ، علی اکبر(1391 ). مولفه های نظری آموزش و پرورش برای کودکان دانشگاه پیام نور استان همدان
38- چراغیان ، جعفر (1396). تحلیل مبانی جامعه شناختی برنامه آموزش فلسفه برای کودکانبا تأکید بر رویکردی اسلامی. رساله دکتری. دانشگاه شهید چمران اهواز.
39- واعظ شهرستانی ، زینب. ( 1392 ) . نقد و تحلیل برنامه درسی پایه پنجم و ششم فلسفه برای کودکان(  داستان هاری استاتلمیر و راهنمای آموزشی تحت عنوان کاوشگری فلسفی) پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران