تاثیر یادگیری مبتنی بر مغز بر پیشرفت تحصیلی و ماندگاری مطالب درس زیست‏شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

2 استادیار گروه آموزش زیست‏شناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

3 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، مطالعه تاثیر یادگیری مبتنی بر مغز در پیشرفت تحصیلی و میزان ماندگاری مطالب درس زیست‏شناسی درحافظه دراز مدت دانش آموزان پایه یازدهم رشته علوم تجربی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و به روش شبه آزمایشی و با طرح پیش­آزمون و پس­آزمون تعیین شده است. جامعه آماری  شامل همه دانش آموزان متوسطه دوم عنبرآباد در سال تحصیلی98-1397 که  ۱۳۷ نفر دختر و پسر بودند. آزمودنی ها 46 نفر که نمونه گیری به صورت تصادفی و در دو گروه کنترل و آزمایشی(هرکدام ۲۳ نفر) تعیین شدند. محیط آموزشی براساس مولفه های مبتنی بر مغز(نور، آب، غذا، اکسیژن و موسیقی و رنگ) در گروه آزمایشی تعیین گردید. ابزار اندازه گیری، آزمون محقق ساخته بود که پیش­آزمون ها و پس­آزمون ها برای هر دو گروه کنترل و آزمایش در مورد مبحث زیست‏شناسی(تولیدمثل) اجرا گردید. همچنین به منظور تعیین میزان ماندگاری مطالب، پس از دو ماه آزمون مشترک از دو گروه گرفته شد. برای روایی آزمون‏ها از روایی صوری، محتوایی و ملاکی و برای پایایی آزمون‏ها از طریق آزمون کودر- ریچاردسون استفاده گردید. داده­های حاصل از پژوهش براساس آمار توصیفی(تعیین میانگین، انحراف معیارو...) و آمار استنباطی تحلیل واریانس یک­ طرفهANOVA  (تفاوت دوگروه) بررسی شد. نتایج پژوهش حاکی از این است که بین روش سنتی و یادگیری مبتنی بر مغز در پیشرفت تحصیلی و میزان ماندگاری مطالب درس زیست‏شناسی دانش آموزان، تفاوت معنی­داری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


۱- محمدی باغملایی، حیدر. طراحی تدریس برای یادگیری. تهران: انتشارات رشد؛ ۱۳۹۵.
۲- سیف، علی اکبر. روانشناسی پرورشی نوین(روانشناسی یادگیری و آموزش). تهران: انتشارات نشر دوران؛ ۱۳۹۴.
۳- رزی، جمال، امام جمعه، سید محمدرضا، احمدی، غلامعلی، ‌صالح صدق پور، بهرام. شناسایی ابعاد و مولفه‌های معلم اثربخش دوره ابتدایی ایران: پژوهش ترکیبی. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، ۱۳۹۶؛ ۱۴(۱): ۲۹-۱۵.
4- Daniel, D. B. Promising principles: Translating the science of learning to educational practice.‏ Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 2012; 2: 251-253
۵- تلخابی، محمود، بزرگی، آزاده، صحافی، لاله. ذهن، یادگیری، آموزش. تهران: انتشارات شناخت و تربیت انگاره؛ ۱۳۹۵.
۶- تلخابی، محمود. پیوند میان علوم اعصاب و تربیت:چالشها و امیدها. تازه های علوم شناختی. ۱۳۹۱؛ ۱۴(۲): ۲۲-۹.
7- Santrock, J. W. Educational psychology. New York: McGraw-Hill, 2004.
8- Eggen, P. D., Kauchak, D. P., & Garry, S. Educational psychology: Windows on classrooms. Pearson/Merrill/Prentice Hall.‏ 2007; 200-222.
9- Schiller P. 'Early brain development research review and update', Exchange Magazine, 2010; 196: 26–30.
10- خرازی، کمال. نظریه­های علم شناخت(مقدمه­ای بر علم ذهن). تهران: مرکز نشر دانشگاهی؛ ۱۳۹۵.
11- شادان، فرخ. فیزیولوژی پزشکی گایتون. تهران: انتشارات چهر.۱۳۹۷.
12- آروین جی. ساراسون، باربارا آر. ساراسون. روانشناسی مرضی. ترجمه بهمن نجاریان و همکاران، تهران، انتشارات رشد؛ ۱۳۹۶.
13- Sousa, D.  Mind, Brain, and Education: The Impact of Educational Neuroscience on the Science of Teaching. Learning Landscapes, 2011; 5(1): 37-43.
14- Arhib, M. A. The handbook of brain theory and neural networks. Cambridge, MA: MIT Press; 2003.
۱5- پاتن، کاترین. ای، کمپل، استفن. آر. علوم اعصاب تربیتی)نوآوری و پیدایش موضوعات(، ترجمه حسین عبدالهی، زینب صادقی و رضا محتشمی. تهران: انشارات جهاد دانشگاهی؛ ۱۳۹۵.
16- Jensen, E. Brain-based learning: The new paradigm of teaching. (Y. Abedini, Trans.). Isfahan: jahad Daneshgahi.
17- Jenson, E. (2004). Braine- based learning. Del Mar, CA: turning Publishing; 2017.
18- Ozden, M., & Gultekin, M. The Effects of Brain-based Learning on Academic Achievement and Retention of Knowledge in Science Course. The Electronic Journal for Research in Science & Mathematics Education, 2008; 12(1): 1-17.
19- Jensen, E. Teaching with the brain in mind (2nd ed.). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development; 2005.
20- Mekarina, M., & Ningsih, Y. P. The effects of brain-based learning approach on motivation and student achievement in mathematics learning. In Journal of Physics: Conference Series, 2017; 895(1).
21- تلخابی، محمود. نوآوری­های آموزشی برنامه­درسی مبتنی ­بر مغز. تهران: دانشگاه تهران؛ ۱۳۸۷.
22- سیفی، سمیه. بررسی تأثیر آموزش یادگیری مغزمحور بر درک مطلب و سرعت یادگیری دانش آموزان سوم ابتدایی. نوآوری های آموزشی. ۱۳۸۹؛ ۹(۲): ۶۰-۴۵.
23- سیفی، سمیه، نصرتی، نرجس. یادگیری مغز محور (پارادایم جدید آموزش).گرگان: رشد فرهنگ؛ ۱۳۹۱.
24- حسنی، مهدی، دستجردی، رضا، پاکدامن، مجید. تاثیر یادگیری مغزمحور بر نگرش و پیشرفت تحصیلی درس ریاضی. دانشگاه علوم پزشکی بیرجند: نشریه  پژوهش در برنامه ریزی درسی. ۱۳۹۴؛ ۱۲(۴۷): ۷۳-۶۱.
25- خلیلی صدرآبادی، افسر. اثربخشی آموزش یادگیری مغز محور بر یادگیری. تهران: مطالعات آموزشی وآموزشگاهی؛ ۱۳۹۶.
26- هال، جان ادوارد؛ گایتون، آرتور. فیزیولوژی گایتون و هال. مترجم: احمدی اصل و همکاران. تهران: ابن سینا؛ ۱۳۹۸.
27- Saleh, S. Effectiveness of the brain-based teaching approach in generating students’ learning motivation towards the subject of Physics: A qualitative approach, US-China Education Review A, 2011: 63-72.
28- Rashida, H. k., Level of awareness about knowledge, belief and practice of brain- based learning of school teachers in Greater Mumbai region. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2014; 123: 97 – 105.
۲9- سیف، علی اکبر. اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: انتشارات دوران؛ ۱۳۹۷.
۳۰- کاظم نژاد، انوشیروان، حیدری، محمدرضا، نوروززاده، رضا. روش های آماری در پژوهش مراقبت های بهداشتی. تهران: انتشارات جامعه نگر؛ ۱۳۹۷.
31- RS Policy document 02/11. Brain Waves Module 2: Neuroscience: implications for education and lifelong learning, The royal society science policy center 6-9 Carlton House terrace London SW1Y 5AG ISBN: 978-0-85403-880-0.66p; 2011.
32- Thomas, M. S., & Knowland, V. Sensitive periods in brain development: Implications for education policy. European Psychiatric Review, 2009; 2(1): 17-20.‏
33- Blakemore S. J. Development of the social brain in adolescence. Journal of the Royal Society of Medicine, 2012; 105(3): 111–116.
34- Giedd, J. N., & Rapoport, J. L. Structural MRI of pediatric brain development: what have we learned and where are we going? Neuron, 2010; 67(5): 728–734.
۳۵- فاتح راد، غزال، محمدخانی، کامران، مصلح، مریم. اولویت بندی عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش مبتنی بر یادگیری مغز محور با تکنیک AHP فصلنامه توسعه آموزش جندی شاپور اهواز. ۱۴۰۰؛ ۱۲(۲)، ۵۸۵-۵۹۵.
36- Wills, J. Brain- based teaching strategies for improving student memory learning, and test-taking success. Childhood education, 2007; 83(5): 310-16.
37- Doris, B. The effect of brain-based learning with teacher training in divisions in fifth grade students of a private school. Doctoral Dissertation/ Capella university; 2007.
38- سیفی، ‌سمیه، ابراهیمی‌قوام، ‌صغری، حسن، عشایری، فرخی، نورعلی، درتاج، فریبرز. اثربخشی یادگیری سازگار با مغز بر مولفه­های برنامه­ریزی و حل مساله­ی کارکردهای اجرایی دانش آموزان دبستان. روانشناسی تربیتی، ۱۳۹۶؛ ۱۳(۴۳): ۱۱۶-۹۹.
39- Uzezi, J. G., Jonah, K. J. Effectiveness of brain-based learning strategy on students’ academic achievement, attitude, motivation and knowledge retention in electrochemistry. Journal of Education, Society and Behavioral Science, 2017; 21(3): 1-13.
40- نوظهوری پهرآباد، رامین، فتحی آذر، اسکندر، ادیب، یوسف، بافنده قراملکی، حسن. تأثیر آموزش مبتنی بر مغز در میزان یادگیری و آمادگی زبانی نوآموزان دورة پیش‌دبستانی. پژوهش در برنامه ریزی درسی، ۱۳۹۸؛ ۱۶(۶۲): 53-63.‎
۴1- داداش زاده، سعید ملکی آوارسین، صادق، فتحی آذر، اسکندر،خدیوی، اسداله. تاثیر راهبرد مبتنی بر زمینه براساس اصول یادگیری مغز محور بر سطوح یادگیری درس علوم تجربی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی، دو ماهنامه علمی-پژوهشی راهبــردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۴۰۰؛ ۱۴(۴): ۲۲۰-۲۲۸.
42- Duman, B. The effect of brain-based instruction to improve on students’ academic achievement in social studies instruction. In 9th International Conference on Engineering Education, San Juan, Puerto Rico; 2006.
43- Tufekci, S. Demirel, M. The effect of brain- based learning on achievement, retention, attitude and learning process, 2009; 1: 1782-1791.
44- عبدالملکی، صابر؛ ملکی، حسن؛ فرجادمند، لیلا. مؤلفه‌های اثرگذار بر تدریس اثربخش معلمان (مطالعه مورد: معلمان پایه پنجم دوره ابتدایی شهر تهران، پژوهش‌های آموزش و یادگیری، ۱۳۹۸؛ ۱۶(۱): ۱۳۵-۱۲۳.
46- نوری، علی. مقدمه ای بر علوم اعصاب تربیتی، ملایر: انتشارات علمی دانشگاه ملایر؛ ۱۳۹۳.
۴۶- نوظهوری پهرآباد، رامین، فتحی آذر، اسکندر، ادیب، یوسف، بافرقراملکی، حسن، رسولی، سمیه. بررسی عناصر الگوی برنامه‌درسی مبتنی بر مغز در دوره ‌پیش‌دبستانی و اعتباربخشی آن (پژوهش کیفی).  فصلنامه سلامت روان کودک، ۱۴۰۰؛ ۸(۲): ۷۰-۱۰۰.