مقایسه اهداف تعلیم و تربیت ازدیدگاه ایده‌آلیسم و پراگماتیسم

آشنایی با اهداف تربیتی مکاتب فلسفی و مقایسه آن‌ها با یکدیگر از آن روی که می‌تواند باعث ایجاد شناخت و آگاهی، و بروز روحیه نقادی نسبت به خط‌مشی‌ها و برنامه‌ریزی‌های آموزشی شود مطلوب و مفید است. در این نوشتار که برگرفته از مطالعه‌ای اسنادی (کتابخانه‌ای) پیرامون بررسی و مقایسه اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه ایده‌آلیسم و پراگماتیسم است، وجوه اشتراک و افتراق مبانی فلسفی و اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه این دو مکتب فلسفی مورد مطالعه قرار گرفته است. عمده‌ترین نتایج حاصله از این نوشتار عبارتند از:در خصوص مبانی فلسفی این دو مکتب :در هستی شناسی وجه عمده اشتراک، رسیدن به واقعیت از طریق تحریک و برانگیختگی و راهنمایی و وجه عمده افتراق در ماهیت حقیقی هستی است که در ایده‌آلیسم روحی مطلق ولی در پراگماتیسم تجربه نامعین و متکثر می‌باشد. در معرفت‌شناسی وجه عمده اشتراک در فراهم شدن زمینه‌های یادگیری و راهنمایی غیرمستقیم دانش‌آموز و افتراق آن‌ها در مطلق و عقلانی بودن معرفت در ایده‌آلیسم و نسبی و تجربی بودن در پراگماتیسم است، 3ــ در ارزش‌شناسی، وجه عمده اشتراک، مربوط به آگاهی در روابط دموکراتیک و نظم اخلاقی جهانی و افتراق آن‌ها در مطلق و بر اساس عمل انجام یافته بودن در ایده‌آلیسم و نسبی و بر اساس نتیجه عمل بودن در پراگماتیسم می‌باشد. در خصوص اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه این دو مکتب در جنبه جسمانی، وجه عمده اشتراک در تندرستی و ایجاد زمینه برای فعالیت‌های اجتماعی و افتراق آن‌ها در استفاده از فعالیت جسمانی برای تقویت عقل به منظور درک حقیقت در ایده‌آلیسم و ارضای نیازها و غنی‌سازی تجربه‌ها در پراگماتیسم می‌باشد. در اهداف هنری، وجه عمده‌اشتراک، رشد عاطفی، ذهنی و جسمی بچه‌ها، و وجه افتراق، توجه به آفریدگار زیبایی و اعتدال در ایده‌آلیسم و توجه به بیان ارزش‌های تجربه و تغییر محیط و ارضای نیازها در پراگماتیسم است. در اهداف اخلاقی، وجه عمده‌ اشتراک، رشد خصوصیات اخلاقی نظیر روح همکاری متقابل، مسئولیت‌پذیری، ‌دانایی و. .. و افتراق آن‌ها در توجه به قوانین فراگیر مطلق ایده‌آلیستی و توجه به رفتارهای تحقیق شده سودمند اجتماعی پراگماتیستی می‌باشد. در جنبه عقلانی وجه عمده اشتراک در توجه به کارآیی عقل در حل مسائل جامعه، و وجه افتراق در ارتباط با منبع کلی دانش در ایده‌آلیسم و توانا ساختن فرد برای ساخت بناهای ذهنی توسط خود، در پراگماتیسم می‌باشد.