خوانش انتقادی رسانه در سیمای پست‌مدرن و الهام‌بخشی‌های تربیتی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه اصفهان

2 استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز

4 دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

پست‌مدرنیسم با درک روند مدرنیزاسیون در شئون مختلف زندگانی انسان، به تحلیل انتقادی این روند پرداخته است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل انتقادی کارکرد رسانه با رویکردی پست‌مدرنیستی و ارائه رهنمون‌های تربیتی آن است. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیلی انتقادی بهره گرفته‌شده است. بدین منظور ابتدا به شناسایی مهم‌ترین مؤلفه‌های موردنظر پست‌مدرنیسم در حوزه موضوعی پرداخته‌شده و مقوله-هایی که نگاهی به رسانه و کارکردهای اجتماعی-تربیتی آن داشته‌اند بررسی و مشخص شدند. در ادامه ضمن تحلیل انتقادی کارکرد رسانه بر اساس مهم‌ترین مؤلفه‌های پست‌مدرن، با بهره‌گیری از نمونه‌هایی از استنادات رسانه‌ای ـ به‌طور ویژه فیلم‌ها و شبکه‌های اجتماعی رهنمون‌های تربیتی آن تبیین شده است. مهم‌ترین مؤلفه‌های استنباط شده در این پژوهش، کاربست نقادانه اطلاعات، وارستگی از حصار رسانه‌ای، پذیرش غیریت و رهایی از بت‌وارگی اندیشه، خوانش شالوده‌شکنانه مضمون و سرانجام التقاط‌گرایی فرهنگی در جهت تاب‌آوری ناسازواری‌ها می‌باشد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که شناخت جایگاه رسانه در زندگی امروزی و اعتدال در کاربرد آن، تشخیص منابع معتبر و اطلاعات مفید، فراگیری سواد رسانه‌ای و آشنایی با فنونی نظیر اقناع و کلیشه‌سازی برای مواجهه تربیتی اثربخش در این حوزه ضرورت دارد. اهمیت دادن به ارزش‌های جوامع محلی در برابر نخبه‌گرایی و ستاره سازی فردی و فرهنگی، تحلیل نقادانه پیام‌ها و تنوع در مبادی اطلاعاتی، از استلزامات تربیتی این پژوهش محسوب می‌گردند.

کلیدواژه‌ها