اثر علّی ساختار توانمندساز مدارس و مسئولیت جمعی معلّمان بر خوش‌بینی علمی با واسطه تعهد عاطفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثر میانجی تعهد عاطفی در روابط ساختار توانمندساز مدارس و مسئولیت جمعی معلّمان با خوش‌بینی علمی است. این تحقیق بر حسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه‌ی گردآوری داده‌ها توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلّمان شهرستان رزن با حجم آماری500 نفر بود. که بر اساس جدول مورگان تعداد 217 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده‌ها از طریق پرسشنامه‌های استاندارد ساختار توانمندساز مدارس، مسئولیت جمعی، خوش‌بینی علمی و تعهد عاطفی جمع‌آوری گردید. به منظور بررسی روابط متغیرها در الگوی مفهومی از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه‌ی بین ساختار توانمندساز با خوش‌بینی علمی از طریق تعهد عاطفی میانجی‌گری مـی‌شود. همچنین نقـش میـانجی تعهد عاطفی در رابطه بین مسئولیت جمعی و خوش‌بینی علمی تایید شد. نتایج همچنین نشان داد که بیشترین میزان همبستگی معنی‌دار به رابطـه بین مسئولیت جمعی با خوش‌بینی مربوط می‌شود. در الگوی مورد نظر، تمام وزن‌های رگرسیونی به غیر از رابطه‌ی بـین ساختار توانمندساز و خوش‌بینی علمی–از نظر آماری معنی‌دار بودند. آنگونه که نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهند، توانمندسازی و ارتقاء مسئولیت جمعی در مدارس بـا میانجی‌گری تعهد عاطفی می‌تواند تأثیر چشم‌گیری بر پیامـدها و باورهای مثبت همچون خوش‌بینی تحصیلی معلّمان، به عنوان یکی از عناصر بااهمیت و مؤثر در تحقق اهداف آموزش و پرورش داشته  باشد.

کلیدواژه‌ها


1- لالیان پور، نوشین؛ دوستی، ناهید؛ محمدزاده، آزاده. بررسی ارتباط توانمندسازی و تعهد سازمانی کارکنان (مطالعه موردی: یک شرکت بیمه ای). هجدهمین همایش ملی و چهارمین سمینار بین المللی بیمه و توسعه، تهران، پژوهشکده بیمه،۱۳۹۰.  1398؛ 16، 61، 64-74.
2- Ergenli, A; saglam, G &selin, M. Psychological empowerment and its relationship to trust in immediate managers. Journal of Business Research,2007: vol. 60: 9-41.
3- مومنی مهموئی، حسین و جلالی بارزاری، سعید  رابطه خوش­بینی تحصیلی معلّمان با ادراک حمایت اجتماعی، انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، .1395؛ 7، 2، 199- 181.
4- Bakhshaee, F & Ebrahimi G. S. Modeling the Relationship between Educational Beliefs and Collective Responsibility with Teachers’ Academic Optimism.Management and Administrative Sciences Review, 4(1): 23-33.
5- میر کمالی، سید محمد؛ نارنجی ثانی، فاطمه؛ اعلامی، فرنوش؛ یوزباشی، علیرضا. بررسی نقش فرهنگ خوشبینی علمی در توانمندسازی ساختار مدارس ابتدایی شهر تهران. پژوهش­های رهبری و مدیریت آموزشی، سال 1394؛ 3، 50- 29.
6- اسکندری، فریدون؛ پازارگادی، مهرنوش؛ زاغری تفرشی، منصوره؛ ربیع سیاهکلی، سهیلا؛ شغلی، علیرضا . ارتباط بین توانمندسازی روانشناختی پرستاران با میزان تعهد عاطفی آن ها در بیمارستان های استان زنجان. مجله مراقبت های پیشگیرانه در پرستاری و مامایی، 1392؛ 3، 2، صص 60- 47.
7- عباسیان، حسین وحیدرزاده، سارا . تبیین نقش خوشبینی تحصیلی و ساختار توانمندساز بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. فصلنامه پژوهش­های رهبری و مدیریت آموزشی؛ 1393، 1، 2، 148- 165.
8- Lee, V.E. & Smith, J.B. Collective responsibility for learning and its effects on gainsinachievement for early secondary school students. American Journal of Education, 1996; 104(2):47-103.
9- قنبرلو، سلمان؛ غلامعلی لواسانی، مسعود؛ اژهای، جواد  رابطه­ی خوش­بینی تحصیلی و هوش هیجانی معلّمان با پیشرفت تحصیلی. مجله روانشناسی75، 1394؛ 19،3، 234- 218.
10- عسگری، علی و فتوت، زهرا. خوش بینی علمی معلّمان و رفتار شهروندی سازمانی. مجله تحقیقات  نظام سلامت،1393؛ سال10، شماره 1، 125- 114.
11- Hoy, W.K; Tarter, C.J; Woolfolk, H. A. (2006). Academic optimism of schools: A force for student achievement. American Educational Research Journal, 43(3): 425–446.
12- حامدی نسب، صادق؛ عسگری، علی. بررسی رابطه خوش‌بینی علمی و انگیزه پیشرفت تحصیلی با توجه به نقش واسطه گری خودکارآمدی تحصیلی. نشریه پژوهش­های آموزش و یادگیری،1397، 15، 2، 61- 49.
13- بدری گرگری، رحیم؛ بیرامی، منصور؛ غلامی، سمیه. رابطه خوش‌بینی تحصیلی و جهت­گیری هدف شغلی با رضایت شغلی معلّمان. فصلنامه تعلیم و تربیت، 1393؛ 122، 89- 71.
14- حجازی، ناهید؛ صادقی، سکینه؛ خاکی، خاتون رابطه­ی نگرش شغلی، احساس کارآمدی و کارآمدی جمعی با تعهد شغلی معلّمان. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 1391؛11، 42.
15- WeiBo, Z., Kaur, S. & Jun, W. (. New development oforganizational commitment. A critical review (1960 - 2009). African Journalof Business Management,2010: 4 (1): 12-20.
16- ابیلی، خدایار؛ حیات، علی اصغر؛ چوپانی، حیدر؛ اسمی، کرامت. بررسی رابطه بین تعهد سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی کارشناسان دانشگاه تهران. دوماهنامه علمی پژوهشی دانشور رفتار/ تربیت و اجتماع دانشگاه شاهد، 1389، 17، 42، 82- 67.
17- کریمی جعفری، فاطمه؛ حقیقی کفاش، مهدی؛ بهرامی، امیر. رابطه بین فرهنگ سازمانی و توانمندسازهای مدل تعالی سازمانی با تأکید بر نقش تعهد عاطفی کارکنان صنعت بیمه. پژوهشنامۀ بیمه، 1393؛ 29، شماره 1، 179- 153.
18- نادی، محمدعلی ومشفقی، نزهت الزمان. شناخت ادراک معلّمان از روابط ابعاد اعتماد سازمانی با تعهد مستمر وعاطفی به منظور ارائه یک مدل معادلات ساختاری مناسب درآموزش وپرورش اصفهان. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی.1389؛ 3، شماره 4، صص174- 155.
19- حاجی کریمی، عباسعلی؛رضاییان، علی؛ عالم تبریز، اکبر؛ سلطانی، مرتضی.. تأثیر ادراک عدالت بر تعهد عاطفی، با لحاظ اثر ‌میان‌سطحی رهبری‌ ملاحظه­ای.‌ ‌چشم انداز ‌مدیریت‌دولتی،1391،  9، 29- 9.  ‌
20- Meyer, J. P; & Allen, N. J. AThree component conceptualizition oforganizationalcommitment. HumanResource management Review, 1991: 1(1): 61-89.
21- کریمی، علی و جهان، جواد.. تدوین مدل ارتباطی بین توانمند سازی و تعهد شغلی مطالعه موردی (معلّمان تربیت بدنی مدارس مقطع متوسطه استان کرمانشاه). جامعه شناسی آموزش و پرورش، 1397؛ 8، 66-46.
22- مرتضوی، سعید؛ ناظمی،شمس­الدین؛ پریشانی فروشانی، حمیده. بررسی نقش واسط خلاقیت در رابطه­ی بین توانمندی روانشناختی و تعهد کارکنان. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 1395، 25، 81، 122- 101.
23- سلطانی، مرتضی؛ نجات، سهیل؛ جعفری، خشایار. بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی سازمان بر تعهد عاطفی کارکنان؛ نقش میانجی فرهنگ سازمانی. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی،1394،  4، 4، 145- 171.
24- ویسه، صیدمهدی؛ نوری زاده، همایون؛ نامدار جویمی، احسان. بررسی تاثیر مسئولیت اجتماعی بر تعهد سازمانی (مورد مطالعه، کارکنان دانشگاه دولتی ایلام). اولین همایش ملی الکترونیکی دستاوردهای نوین در علوم مدیریت و حسابداری، ۱۳۹۳.
25- Ruiz, L. G; &Gil, D. N. The effects ofinteractive control system and teamidentity on team performance: Anexperimental study. In PerformanceMeasurement and Management Control: Behavioral Implications and HumanActions. Published online: 13 Oct 2014; 155-176. Permanent link to this.
26- راهی، فاطمه؛ احمدی، عباداله؛ برزگر، مجید. رابطه­ی جو و فرهنگ سازمانی با میانجی گری نقش توانمندسازی بر تعهد سازمانی کارکنان سازمان آموزش و پرورش استان فارس. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1392, 4، 2، 220- 199.
27- مجیبی، تورج؛ کیا، سمیه؛ حسین­زاده آبندانسرای، سمیه؛ چنگیزی محمدی، آزاده. بررسی رابطه بین توانمندسازی کارکنان با تعهد سازمانی (یک مطالعه موردی). دومین کنفرانس بین المللی مدیریت، کارآفرینی و توسعه اقتصادی، قم، دانشگاه پیام نور، 1392.
28- Anthony W. I. & Hong G. J. (2014). Exploring the direct and indirect effects of CSR onorganizational commitment. International Journal of Contemporary HospitalityManagement,26(4): 500 – 525.
29- اکبری، محسن؛ ابراهیم پور، مصطفی؛ ممبینی، یعقوب؛ میرزاکاظمی، مسعود.بررسی نقش میانجی تعهد عاطفی و تعدیلگری حمایت سرپرست در رابطه ناامنی شغلی و رفتارهای بازدارنده. پژوهش نامه مدیریت تحول، 1397؛ 10، 20، 148- 123.
30- شاه نظری درچه، علی وعرفان مهر، مهسا. بررسی نقش میانجی رضایت شغلی و تعهد عاطفی سازمانی در تاثیر هوش هیجانی سازمانی بر قصد ترک خدمت کارکنان (مطالعه موردی: شعب بانک ملت شمال شهر تهران). مطالعات مدیریت و کارآفرینی،1395؛ 2، 4، 101-86.
31- مرادی عزتی. «بررسی رابطه‌ی بین توانمندسازی ساختار مدارس، مسئولیت جمعی و تعهد حرفه‌ای بر خوش‌بینی تحصیلی معلّمان». پایاننامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، 1397.
32- ملکشاهی، محبوبه. نقش خوش‌بینی علمی در توانمندسازی معلّمان. نشریه مطالعات آموزشی، 1395؛ 5،  1، 62- 50.
33- Harrington, D. Confirmatory factor analysis. Oxford: Oxford University Press;2008.
34- Schumacker, R. E., Lomax, R. G. A beginner's guide to structural equation modeling. Mahwah NJ: Lawrence Erlbaum,2004.
35- Kline, R. B. Principles and practice of structural equation modeling (3th ed.). New York: Guilford Press, 2010.
36- Hair, J. F., Ringle, C. M., Hult, G. T. M., & Sarstedt, M. A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Thousand Oaks, CA: SAGE, 2013.
37- Van de Schoot, R., Lugtig, P., & Hox, J. (2012). A checklist for testing measurement invariance. European Journal of Developmental Psychology, 9(4): 486-492.
38- Liu, S., Hallinger, P., & Feng, D. Supporting the professional learning of teachers in China: Does principal leadership make a difference? Teaching and Teacher Education, (2016), 59: 79-91.
39- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. Multivariate data analysis: A global perspective (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2010.
40- Nunnally, J. C. Psychometric theory (2th ed.). New York: McGraw-Hill, 1978.
41- Bazargan, A., Dadras, M., & Yousefi Afrashteh, M. Construction and validation of an instrument to measure the quality of academic services to students.  Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 2014, 20(2): 73-97 (In Persian).
42- Jason H. Wu Wayne K. Hoy C. John Tarter. Enabling school structure, collectiveresponsibility, anda culture of academic optimism. Journal of Educational Administration,2013; 51 (2): 176 – 193.
43- گل پرور، محسن؛ نادی، محمدعلی. تدوین مدلی برای رابطه بین رضایت شغلی، تعهد عاطفی، تبعیض و ترک خدمت معلّمان. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 1390، 5، 3، 135- 121.
44- گل پرور، محسن؛ نادی، محمدعلی(1390). نقش میانجی وفاداری سازمانی در رابطه بین اخلاق کاری با رفتارهای انحرافی در محیط کار. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 1390، 6، 1، صص53- 43.
45- بنیاد کاریزمه، طاهره؛ رحیمی پردنجانی،طیبه؛ محمدزاده ابراهیمی، علی بررسی رابطه بین توانمندسازی ساختاری و روانشناختی با رضایت شغلی پرستاران. مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات)، 1390، 22، 3، 215-201.