تبیین مولفه‌های شایستگی حرفه‌ای معلمان و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران

نویسندگان

1 دانشگاه شاهد

2 دانشگاه خوارزمی

3 دانشگاه شهید بهشتی

4 دانشگاه تهران

چکیده

بقاء و کارآمدی نظام‌های آموزشی به دانش‌ و تخصص‌های متنوع، توانایی‌ها و مهارت‌های منابع انسانی به ویژه معلمان آن‌ها بستگی دارد؛ هر چه معلمان از آمادگی، شایستگی و توان‌مندی بیش‌تر برخوردار باشند، سهم بیش‌تری در ارتقای سطح کارآیی نظام‌ها خواهند داشت. پ‍ژوه‍ش‌ ح‍اض‍ر با هدف تبیین مؤلفه‌های شایستگی حرفه‌ای معلمان و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران صورت گرفت. روش پژوهش، توصیفی شامل؛ تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا و رویکرد آن نیز کاربردی بود. جامعه پژوهشی شامل دو بخش؛ متون مرتبط با شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان و محتوای چهار سند بالادستی نظام آموزش و پرورش (سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران، نقشه جامع علمی کشور، سند تحول بنیادین، برنامه درسی ملی) می‌باشد که با توجه به ماهیت موضوع، از نمونه‌گیری صرف‌نظر و کل جامعه مورد بررسی واقع شده است. ابزارهای اندازه‌گیری، فرم فیش‌برداری و نیز سیاهه تحلیل محتوای محقق‌ساخته بود. داده‌های اسنادی به شیوه کیفی و داده‌های تحلیل محتوی با استفاده از شاخص‌های توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفتد. ع‍م‍ده‌‌ت‍ری‍ن‌ ی‍اف‍ت‍ه‌‌ه‍ای‌ پ‍ژوه‍ش‌ بیانگر آن است که: 1. چارچوب مفهومی شایستگی معلمان را می‌توان بر اساس مدارک و مستندات مرتبط در پنج مؤلفه دانش، نگرش، مهارت، توانایی و ویژگی‌های شخصیتی تدوین نمود. 2. میزان توجه به مولفه های شایستگی در اسناد بالادستی آموزش و پرورش متفاوت است به طوری که بیشترین تاکید بر مؤلفه ویژگی‌های شخصیتی و کمترین تاکید بر مؤلفه توانایی شده است. 3. در بین اسناد مورد بررسی، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به سند چشم انداز بیست ساله (0.37) و کمترین ضریب اهمیت مربوط به سند تحول بنیادین (0.14) بوده است. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر که حاکی از نامتوازن بودن توزیع مؤلفه‌های تبیینی و توجه نامتناسب محتوای اسناد بالادستی آموزش و پرورش است، بازنگری در ویراست‌های آتی آن‌ها در راستای توجه بیشتر به مؤلفه‌های کمتر مورد توجه، به عنوان حلقه‌ی مفقوده ضروری به شمار می آید.

کلیدواژه‌ها