آموزه‌هایی برای بهبود عنصر گفتگو در فرایند یاددهی - یادگیری از معبر مقایسه دیالکتیک سقراطی و کنش ارتباطی هابرماس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 دکتری فلسفه تعلیم و تربیت ،دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دکتری فلسفه تعلیم و تربیت و آموزگار ابتدایی، کاشان، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر، آموزه هایی برای بهبود عنصر گفتگو در فرایند یاددهی- یادگیری از معبر مقایسه دیالکتیک سقراطی و کنش ارتباطی هابرماس است.
روش پژوهش: از میان روش های مطالعه تطبیقی روش جرج بردی که شامل چهار محله توصیف – تفسیر- همجواری و مقایسه است استفاده شده است.
نتایج پژوهش : یافته های پژوهش بیانگر آن است مهمترین عناصر دیالکتیک سقراطی شامل انعطاف پذیری، استدلال و کنجکاوی، چالش در دیدگاهها و مواضع فکری، پرورش ارزشها ( فضیلت و سعادت و... ) ، درگیری یادگیرنده با چالشها و پرورش حس و تفکر  و مهمترین عناصر کنش ارتباطی هابرماس مشتمل بر بازاندیشی فردی و انعطاف پذیری، تفاهم و توافق در گفتگو، کنش متقابل میان معلم و دانش آموز، توجه به تفسیرهای متفاوت دانش آموزان، ایجاد بینش و نگرش در متربیان، پرورش مهارتهای ارتباطی (مهارت­های عاطفی و احساسی، توانایی رمزگشایی، خودنظارتی و رفتارهای غیر زبانی (مهارتهای میان فردی) ، کاهش جزم اندیشی و سرکوب گری است .
بحث و نتیجه گیری :‌ بر مبنای نتایج پژوهش ، اگرچه ظاهراً به نظر می‌رسد اندیشه کنش ارتباطی هابرماس شباهت زیادی با روش دیالکتیک سقراطی برای بهبود عنصر گفت و گو در فرایند یاددهی- یادگیری دارد اما به نظر می رسد تمایزهایی بین این دو اندیشه وجود دارد از جمله اینکه در روش دیالکتیک سقراطی ، پرسشهای موشکافانه ، یادگیرنده را تحریک می کند تا با حصول آگاهی نسبت به مفاهیمی که در ضمیر شاگردان نهان است به کشف حقیقت نائل آید اما در اندیشه هابرماس، معرفت امری اکتشافی نیست بلکه معرفت امری بین‌الأذهانی است که می بایست یادگیرندگان با گفتگو و بحث بر سر آن به توافق و اجماع برسند

کلیدواژه‌ها


1- حاج حسینی، منصوره ؛ ماهروزاده ، طیبه . «گفت و گو از جدل فلسفی تا کنش تربیتی» مجله مطالعات معارف اسلامی و علوم تربیتی، سال۱ ، شماره ۱، 1392
2- مجتهدی، کریم . « گفتگو و سکوت نزد سقراط» مجموعه مقالات سمینار سقراط فیلسوف گفتگو، تهران: مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها ،1381
3- ستاری ؛ علی ، یزدانی؛ فاطمه ، فرازی؛ عباس . «بررسی نظریه کنش ارتباطی هابرماس و دلالت های آن در آموزش عالی در ایران»  مجله ی علوم  تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، سال ۲۴، شماره ی۱، 1396،  صص۱۵۰-۱۲۱
4- محمدی ؛ آزاد . «مبانی و اصول گفت وگو از نظر هابرماس و بررسی دلالت های آن در تربیت اجتماعی» ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، 1392
5- Aghazadeh A, Ahghar G, Fazilzadeh R. Analytical and Comparative Study of Characteristics Curriculum Higher Education for Distance Study in IRAN and England and India. Interdisiplinary Studies in the Humanities (IJCR; 4(4) (2012) ؛ 75-105 [Persian]
 
 
6- جهانگیری، محسن .« سقراط حکیم از دید حکمای ایرانی» مجموعه مقالات سمینار سقراط فیلسوف گفتگو، تهران: مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها، 1381
7- نقیب‌زاده، میرعبدالحسین .« درآمدی به فلسفه»، تهران: انتشارات طهوری، 1372
8- گوتگ ؛جرالد ال . « مکاتب فلسفی و آرای تربیتی» ، ترجمه محمد جعفر پاک سرشت، تهران: انتشارات سمت 1387
9- کریمی؛ علی.  «بررسی دلالت­های اخلاق گفتمانی هابرماس در تربیت اخلاقی با نظر به پدیده جهانی شدن» پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران. 1386
10- هابرماس؛ یورگن.« نظریه کنش ارتباطی(ج ۱)» ، ترجمه کمال پولادی، تهران: انتشارات روزنامه ایران، 1384
11- نوروزی؛ رضاعلی. «تبیین و ارزیابی دیدگاههای اخلاقی هابرماس در ابژه تربیت اخلاقی با تأکید بر نظریه کنش ارتباطی، پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس، 1۳۸۷
12- علیخواه؛ فردین. «کنش ارتباطی بنیاد شکوفایی حوزه عمومی(اندیشه های هابرماس»، نشریه اقتصاد اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره ۱۳۹ -۱۴۰، 1378
13- احمدی؛ بابک . «مدرنیته و اندیشه انتقادی»، تهران: نشر مرکز، 1391
14- چناری، مهین .« روش سقراطی به منزله راهبردی برای تربیت شهروندی» ، فصلنامۀ نوآوری­های آموزشی، شماره۲۷ ، سال ۷، 1387
15- بیجنوند ؛ فرامرز. «تبیین مبانی معرفت شناختی تفکر انتقادی با تأکید بر روش سقراطی» ، سومین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی ،1394
16- محمدی چابکی؛ رضا. «تبیین اندیشه‌های هابرماس و دلالت‌های تربیتی آن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد، ۱۳۸۶
17- محمدی چابکی؛ رضا، سبحانی نژاد ؛ مهدی، احمدآبادی آرانی؛ نجمه ، عسگری ؛ زهره . تبیین مبانی فلسفی روش تدریس سقراطی راهبردی در بهبود فرایند یاددهی- یادگیری مدارس ،نشریه پژوهشهای آموزش و یادگیری دانشگاه شاهد، دوره  ۱۵، شماره۲، 1397.