تحلیل میزان توجه به مولفه‌های شهداء و ایثارگران دفاع مقدس در محتوای کتب درسی دوره ابتدایی

نویسندگان

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل میزان توجه به مولفه­های شهداء و ایثارگران هشت سال دفاع مقدس در کتاب­های درسی دوره ابتدایی، انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا بوده و جامعه پژوهش نیز کلیه کتاب­های درسی دوره شش ساله ابتدایی بوده­اند. نمونه پژوهش، 26 جلد کتاب درسی در پنج عنوان؛ فارسی (بخوانیم)، فارسی (بنویسیم)، هدیه­های آسمانی، هدیه­های آسمانی (کتاب کار) و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1392-1391بوده است. ابزار گردآوری داده، چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بوده و داده­های حاصل نیز به دو شیوه کمی (بهره گیری از شاخص آماری توصیفی و آنتروپی شانون) و کیفی، تحلیل شده است. یافته­ها نشان داد؛ در بین کتاب­های درسی، کتاب فارسی پایه پنجم با 3/16درصد فراوانی، بیشترین میزان توجه و کتاب­های فارسی دوم و چهارم ابتدایی با 1/1 درصد فراوانی، کم­ترین میزان توجه را به مولفه­های شهداء و ایثارگران دفاع مقدس، داشته­اند. بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مولفه جهاد در راه خدا  و کمترین ضریب اهمیت مربوط به مولفه تعامل مطلوب اجتماعی است. در بین پایه­های دوره ابتدایی در ارتباط با اشاره به مولفه­ها، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به پایه ششم و کم­ترین ضریب اهمیت مربوط به پایه اول و دوم می­باشد. یافته­های حاصل از تحلیل داده­های کمی و کیفی نشان داد؛ به مولفه­های شهداء و ایثارگران در محتوای کتاب­های درسی به طور جامع و متعادل، توجه نشده است.

کلیدواژه‌ها


1. مهدی آزاد، محمود. (1375). با عبادت تا معراج، تهران: نشر شاهد. 2. مبتکر سرابی، اسفندیار. (1377). لاله های حوزه، تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد. 3. بنیاد شهید انقلاب اسلامی. (1380). عطر شهادت در کلام ولایت، تهران: نشر شاهد. 4. سبحانی نژاد، مهدی؛ جعفری، رضا. (1386). بررسی و تحلیل میزان توجه به مفاهیم دفاع مقدس در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و راهنمایی. دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار، 14(27)، 39-54. 5. بنیاد شهید انقلاب اسلامی. (1378). بوستان شاهد. تهران: نشر شاهد. 6. صالحی عمران، ابراهیم؛ اکبر پور زنگلانی، محمد باقر. (1386). بررسی میزان تحقق هدف اجتماعی ایثار گری در آموزش و پرورش دوره ی متوسطه (مورد مطالعه:دانش آموزان و دبیران متوسطه ی نظری ). مازندران، مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی ترویج فرهنگ ایثار وشهادت.صفحات 189-177. 7. بهزاد، حسین. (1375). در انتهای افق. تهران: نشر شاهد. 8. ایزدی فر، علی اکبر؛ میرکاویار، حسین. (1387). تاملی فقهی بر فرهنگ عملیات استشهادی. مازندران، مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت.صفحات 411-375. 9. کوثری، مسعود. (1379). آسیب شناسی فرهنگی ایران در دوره قاجار. تهران:انتشارات باز. 10. مختاری پور، مرضیه؛ سیادت، سید علی. (1385). آثار پیامد‌های فرهنگی ایثار و شهادت. شیراز: مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت.صفحات 162-148. 11. سبحانی نژاد، مهدی؛ افشار، عبداله؛ رضایی زارچی، رضا.(1389). آسیب شناسی تربیت دینی در عصر جهانی شدن و راهکارهای تعامل پویا با آن. دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار، 17(42)، 292-271. 12. باقری، خسرو. (1379). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران:انتشارات مدرسه. 13. مهرمحمدی، محمود. (1383). آموزش عمومی هنر. تهران:انتشارات مدرسه. 14. شمشیری، بابک. (1385). تعلیم و تربیت از منظرعشق و عرفان. تهران: انتشارات طهوری. 15. ملکی، حسن. (1386). برنامه ریزی درسی. مشهد: انتشارات پیام اندیشه. 16. صافی، احمد. (1382). آموزش و پرورش ابتدایی، راهنمایی و متوسطه. تهران: انتشارات سمت. 17. منصوری، سیروس؛ چهارباشلو، حسین. (1387). تحلیل محتوای برنامه درسی دوره راهنمایی و میزان توجه به مفاهیم ایثار، جهاد و شهادت. مازندران، مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت.صفحات 633-627. 18. سعیدی، محمود؛ عرب زوزنی، احمد. ( 1385 ). فرهنگ شهادت در کتب درسی دوره راهنمایی. شیراز، مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. صص 39 ـ38. 19. دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی. (1372). مروری بر آثار و ارزش های دفاع مقدس در کتاب‌های درسی. سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی. 20. ربانی، جعفر. (1365). ادبیات پایداری و دفاع مقدس در کتاب‌های درسی چاپ 1364 دانش آموزان. نامه پژوهش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. شماره نهم. 21. آرمند، محمد. (1387). بررسی مفاهیم ایثار و شهادت در کتاب‌های درسی دوره‌ی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه. مازندران، مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. 22. Krippendorff, K. (2012). Content analysis: An introduction to its methodology. SAGE Publications, Incorporated. 29-30. 23. Berger. A. (1982); Media Analysis Techniques. Newberry Park: sage publications.107-110. 24. ساروخانی، باقر. (1380). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 25. گال، مردیت؛ بورگ، والتر و گال، جویس. (1383). روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: انتشارات سمت. 26. عسگری،علی. (1386).جایگاه ادبیات در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. مازندران، مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت.صفحات 255-241.